Fliegerhorst wandelroute

KLM-toren

Het belevingspad door het natuurgebied gaat langs de oude fundamenten van het hotel, de hangar en de oude KLM-toren van het eerste vliegveld uit 1931. Deze fundamenten zijn zichtbaar gemaakt met opvallende beplanting.

Beleving

In 2016 is een nieuwe eigentijdse toren gerealiseerd. Die geeft uitzicht op het terrein. In de toren zelf lees je over de historie van het eerste vliegveld.

Landingsbaan

De oude landingsbaan van Vliegveld Twenthe is opengebroken en daar liggen nu betonschotsen. Deze laten het water door van de slenken die hier samenkomen. Aan weerszijden zijn jonge bomen aangeplant en nieuwe kikkerpoelen aangelegd in de vorm van bomkraters.

Heilig huisje

Bij dit Hilligen Huesken - Twents voor heilig huisje - zoeken mensen al eeuwenlang bezinning en rust. Hier hebben onze voorouders hun heiligen vereerd en hun angsten, dromen en twijfels aan het hogere toevertrouwd.

Germaanse natuurgoden

Al voordat het Hilligen Huesken werd gebouwd, kwamen streekbewoners hier naartoe om hun Germaanse natuurgoden te aanbidden.

Heilige plekken?

Zijn er plekken die voor jou heilig zijn? Of die binnen jouw familie een belangrijke rol spelen? Sommige mensen hebben niets met vaste plekken. Zij houden juist van reizen en vinden onderweg inspiratie.

Kleinschalige landbouw

Al heel lang wordt in deze streek landbouw bedreven. Vanaf de Middeleeuwen bemestten de boeren de akkers en zo ontstond het landschap van essen en kampen, met wei- en hooilanden in de laaggelegen delen en heidevelden op de hoge delen van het land.

Waar de ondergrond bestond uit kleine dekzandkopjes, en er geen ruimte was voor grote aaneengesloten essen, ontwikkelde zich een kleinschalig landschap van kampen (eenmansesjes met weide- of akkerpercelen), omgeven door heggen, houtwallen of houtsingels. De boerderijen lagen hier verspreid.

Al eeuwen bewoond

Deze streek is al eeuwen bewoond, zo blijkt uit opgravingen door bureau Raap. Het laatste erve Sprakel was een historische boerderij die is gesloopt in oorlogstijd. De heer Graave woonde er als kind. In 1941 is de bakstenen boerderij op last van de Duitsers tot op maaiveldniveau gesloopt.

In een historische bron wordt in een inventarisatie uit 1736 met betrekking tot erve Sprakel gesproken over ‘het nieuwe huijs’. De opgraving bracht echter resten aan het licht van de voorloper van deze boerderij, daterend uit de late 17e / vroege 18e eeuw.

In het gebied zijn echter ook grondsporen gevonden van onder andere paalkuilen, die waarschijnlijk deel uitmaakten van een kleine nederzetting uit de IJzertijd (800-15 voor Chr.). Ze houden duidelijke verband met een lichte verhoging in het landschap die al in de vroege prehistorie bewoond werd.

Oud-bewoner

Als kind woonde de heer Graave op deze boerderij en hij wist zich nog allerlei details te herinneren, bijvoorbeeld over de indeling en de ligging van de waterput. Er zijn talloze vondsten uit zijn jeugdjaren gevonden: maggiflesjes, flessen frisdank, een blikje tandpasta populair in de jaren ’20.

Bron: RAAP, onafhankelijk onderzoeks- en adviesbureau voor archeologie

Meer lezen over erve Sprakel

Amsterdamse school

De familie Cromhoff heeft dit fraaie landhuis in 1927 laten bouwen naar een ontwerp van architecten Van der Groot en Kruisweg. De villa, een rijksmonument, is gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School.

Bezettingsjaren

In de bezettingsjaren werd het pand gebruikt als casino. In 1951 werd het landgoed aan de familie Doedes ten Cate verkocht, die het in 1984 - zonder de villa - verkocht aan Landschap Overijssel.

Bezoekerscentrum

Welkom in dit bezoekerscentrum van Landschap Overijssel! Hier kun je iedere zondag terecht voor informatie over het landschap, wandel- en fietsroutes en een kop koffie. Dit pand is in de 19e eeuw gebouwd voor de ‘automobiel’ van textielfabrikant Cromhoff, die toen eigenaar was van Hof Espelo.

Kinderactiviteiten

Regelmatig organiseren we op Hof Espelo kinderactiviteiten. Zo zijn er middagen waarop kinderen nestkastjes kunnen timmeren of het kabouterpad kunnen lopen. Ook is er een natuurspeelplaats, het 'Klauterwoud'.

Volwassenen

Voor volwassen bezoekers worden o.a. excursies georganiseerd onder leiding van een natuurgids. Thema's van de excursies zijn bijvoorbeeld soorten (denk aan vogels, vlinders of paddenstoelen) en natuurbeheer.

informatie & openingstijden routes Landschap Overijssel

Primitieve vliegtuigbunker

Vanaf het einde van de startbaan liepen rolbanen de omliggende bossen in. Op plaatsen die zo ver van het vliegveld verwijderd waren dat de bomscherven (splitters) deze niet bereikten, werden primitieve vliegtuigbunkers aangelegd. Vandaar de naam splitterbox.

De bunkers bestonden uit aarden wallen die opgeworpen werden met zand uit de omgeving. Op deze plek zijn hiervoor geulen gegraven die nu nog als watergaten terug te vinden zijn.

Mysterieus

Het Lonnekermeer is een mysterieus gebied met twee grote waterpartijen in het bos. In de zomer gonst het er van de insecten. Het kleine meer is ondiep en vult zich voortdurend met schoon water dat vanuit de grond omhoog borrelt.

Topnatuur

In het meer groeit en bloeit het moerashertshooi en hier leeft ook de zeldzame gevlekte witsnuitlibel. Regelmatig vliegt hier ook de visarend boven een van de twee meren. Het Lonnekermeer is aangewezen als Natura2000-gebied, Europese topnatuur!

Spoor

Het Lonnekermeer maakt deel uit van een keten van landgoederen die door de Twentse industriëlen begin van de 20ste eeuw zijn aangelegd, tijdens de ontginning van de 'woeste gronden'. In die tijd zijn twee waterplassen gegraven. Het zand werd gebruikt voor de aangrenzende spoorlijn naar Duitsland.

Bosmeertje

Als je hier goed kijkt, kun je in het bos een klein meertje vinden. Dit is een oude bomkrater die ontstaan is aan het einde van de oorlog door bombardementen van de Engelsen. Direct na de oorlog zijn alle resterende opstallen van de Duitsers opgeblazen.

Op het Holthuis is één bunker bewaard gebleven die nu dienst doet als vleermuisverblijf. Jaarlijks worden hier tellingen gedaan. Er zitten grootoorvleermuizen, franjestaarten en Brandts vleermuizen.

Gerestaureerd

Op 't Holthuis bevindt zich sinds jaar en dag een werk- annex opslagschuurtje. Dit was echter behoorlijk vervallen. Vrijwilligers van Landschap Overijssel hebben het schuurtje volledig hersteld.

Splitterboxen

Buiten het vliegveld bevonden zich zogenaamde 'splitterboxen': u-vormige aarden wallen waarachter Duitse vliegtuigen werden verstopt tijdens de Tweede Wereldoorlog. Deze bevonden zich buiten bom- en scherf- (ook wel: 'splitter') afstand van het vliegveld en werden bedekt met een camouflagenet.

Rolbanen

Om de vliegtuigen naar de hangar te verplaatsen en - tijdens de Tweede Wereldoorlog - naar de splitterboxen, werden rolbanen aangelegd. Ook soldaten verplaatsten zich met hun materieel via deze rolbanen. Je kunt ze nog altijd herkennen in het landschap, zoals hier als watergat.

IJsvogel

Aan de Pannekoekenplas, die net ten noordoosten van de weg ligt, komt de ijsvogel voor. Die profiteert van onze relatief warme winters. De ijsvogel leeft namelijk van vis en als het water ’s winters niet dichtvriest, heeft hij het hele jaar door te eten.

Bosbeekjuffer

In het kader van de herinrichting Enschede-Noord heeft de Jufferbeek de oude loop teruggekregen. Het 'bermpje' (een bijzondere vissoort) en de bosbeekjuffer profiteren hier nu al van.

Elf soorten!

Op de Lonnekerberg vinden maar liefst elf soorten vleermuizen, waaronder drie zeer zeldzame, een thuis. Daarmee is de Lonnekerberg uniek in Nederland. De vale vleermuis, de Brandts vleermuis en de Bechsteins vleermuis zijn de meest bijzondere soorten.

3000 muggen

Tegen de schemering verlaten de vleermuizen hun schuilplaats en gaan ze foerageren. Sommige soorten vleermuizen eten maar liefst drieduizend muggen per nacht.

Schietbaan

Op de oude schietbanen werden handvuurwapens en boordwapens in vliegtuigen getest. Aan het begin van de boordschietbaan stelde men vooral Messerschmitts op. Verderop stond een bunker gebruikt als kogelvanger.

Herinneringspad

Langs de boordschietbaan is een herinneringspad aangelegd met persoonlijke verhalen uit de oorlogstijd in het Fliegerhorstgebied. Verhalen over de verdreven boeren, de bezetting, gevechtshandelingen, de bevrijding en meer.

Kunstwerk

De boordschietbaan is inmiddels gerestaureerd. Kunstenaar Paul de Kort transformeerde de oude kogelvanger i.s.m. landschapsarchitect Marcel Eekhout tot een kunstwerk.

Spottershill

Tegen een voormalige shelter is met grond uit de omgeving een grote heuvel gemaakt. Vanaf het dak van de shelter ontvouwt zich de weidsheid van het gebied in volle omvang. Een ideaal punt om de natuur te bekijken. Vanaf de spottershill is ook zicht op de start- en landingsbaan van Technology Base.

Insectenhotel

Onderaan bij het hek is een groot insectenhotel aangelegd. Met name solitaire bijen profiteren van de vele holletjes in het insectenhotel. Alle bijensoorten zijn van levensbelang voor de bestuiving van onze gewassen.

Straalmotoren

In deze ontmantelde hangar werden motoren van straaljagers getest. Dit kunstwerk gaat over ‘geluid’, ‘horen’ en ‘stilte’. Het metalen frame vormt de basis voor allerlei geluidsbelevingen.

Basilica

In de grote hal (Basilica) hoor je op sommige plekken een overvliegend vliegtuig, terwijl op andere plekken vogels zingen. Tussen de lamellen van de geluiddempers hoor je een licht geroezemoes.

Verhalen

Het zijn de verborgen, soms pijnlijke verhalen van dit landschap. In de ‘staart’ van het gebouw heerst een ‘oorverdovende’ stilte, maar af en toe hoor je hier de veldleeuwerik. Een kunstwerk van Paul de Kort in samenwerking met landschapsarchitect Marcel Eekhout.

Parallax

Twee voormalige opslagtanks voor brandstof (Air Fuel Station Zuid) zijn opengesneden, deels ontmanteld en helemaal schoongemaakt. Geheimzinnige tunnels gaven toegang tot de verborgen tanks.

Lenzen

Nu worden de tunnels afgesloten door een deur, maar speciale lenzen in de deur geven een bijzondere kijk op het interieur van de tunnels.

Uitkijkpunt

De twee uitkijkpunten bovenop de tanks geven uitzicht over het open veld waar reeën en vogels te zien zijn. De parallax is een ontwerp van kunstenaar Paul de Kort i.s.m. landschapsarchitect Marcel Eekhout. Hoe mooi is het om hier te zitten en te genieten van een mooie 'zomernacht'?

Landschap Overijssel

De route-app 'wandelen in Overijssel' is ontwikkeld door Landschap Overijssel. Landschap Overijssel beschermt, beheert en ontwikkelt natuur & landschap met kwaliteit voor mens, plant en dier zodat het er goed leven is. Hier vlakbij is het bezoekerscentrum van Landschap Overijssel, Hof Espelo.

Help mee!

Help mee bij de bescherming en ontwikkeling van het landschap in Overijssel en het onderhoud van wandel- en fietsroutes, zodat je kunt blijven genieten van dit mooie afwisselende Twentse landschap!

Donateur worden?