Doorbraak; lange fietsroute

Natuurgebied Dakhorst

Een geweldig mooie plek voor watervogels én vogels kijken. Dit natuurgebied is tevens waterbuffer voor Vitens.

Wijn aan de Regge

Op een rustige plek aan het riviertje de Regge in de buurtschap Rectum, tussen Wierden en Enter, ligt Wijngaard Baan. Een van de weinige wijngaarden in Nederland die het volledige productieproces in eigen huis heeft; van persing tot rijping en, uiteindelijk, botteling. Ook horecagelegenheid.

Openingstijden; zie website

Fietsen & varen

Het gebied langs de Regge leent zich natuurlijk goed voor wandelen en fietsen. Maar ook varen in de Regge is mogelijk, mits de natuur niet wordt verstoord. Op verschillende plekken zijn steigers aangelegd, o.a. voor kanotochten.

Zompenvaart over de Regge

De zomp was vroeger een belangrijk vervoermiddel omdat landwegen vaak onbegaanbaar waren. Zo'n 200 jaar geleden voeren maar liefst 120 zompen op de Regge. De zompen waren functioneel gebouwd; weinig diepgang en slank voor de nauwe vaarwegen. De Regge was destijds net zo belangrijk als nu de A1.

Varen waar geen water is

"Varen waar geen water is" is de titel van een boek van dr. G.J. Schutten. Hij schrijft over de scheepvaart in de tijd dat er nog geen stuwen in de Regge waren. Toen was het in een droge tijd moeilijk varen. Ook nu nog kun je varen op de Enterse zomp; een belevenis..

Enterse waarf

Schoon van begin tot eind

De Regge is een regenrivier die vroeger al het regenwater opving en als riool werd gebruikt. Vanaf de oever valt de helderheid op. Onder de waterspiegel waaiert gras van de kanten mee met de golven, soms schiet een vis voorbij.

Op de waterspiegel krioelen de waterlopers, terwijl andere insecten vlak boven het water zoemen. Het past bij het schone water van de beek. De Regge is nu zo helder en schoon, dat zelfs de ijsvogel zich weer laat zien.

Schippersherberg Binnengait

De Kartelaarsdijk was ooit onderdeel van de verbinding tussen Munsterland en Deventer. Eeuwenlang passeerden langs deze hessenweg voetgangers en namen karren en ruiters de brug over de Regge bij herberg 'Binnengait'. Tot aan deze plek was de Regge goed bevaarbaar.

Haven

Binnengait bestond uit een boerderij met schippersherberg, een insteekhaven met een ‘doorrijschuur’. Vanaf hier werden de goederen van de schepen overgeladen naar paard en wagen (of andersom). Er was ook een haventje waar de zompen konden afmeren. De bijzondere doorrijschuur is gerestaureerd.

Tol

Tegenover de herberg lag herenhuis 'Kattelaar'. De eigenaar mocht tol heffen en schreef de vrachtbrieven voor de zompenschippers. De graaf van Twickel liet in 1771 de Twickelvaart aanleggen; een kortere route naar Delden. Wegen & spoorlijnen betekenden het eind van de zompenvaart.

Tödden & marskramers

Links van de fietsroute, met zicht op het Twentekanaal, staat dit informatiebord over de vroegere handelsweg die gebruikt werd door Tödden, kiepenkerels, marskramers en Hollandgangers; handelaren die de plattelandsbevolking voorzagen van allerhande waren zoals tandpoeder, postpapier en snuiftabak.

Twickelervaart

In de 18e eeuw was de Regge de slagader van Twente. In 1771 liet de graaf van Twickel de Twickelvaart aanleggen; een kortere route naar Delden. Vrachtboten met handelswaar voeren vanuit Carelshaven in Delden via de Regge naar allerlei plekken in Nederland.

Erve Hondeborg

Erve Hondeborg ligt op een mysterieuze plek. De boerderij is gebouwd op een heuvel omringd door eeuwenoude eikenbomen en een gracht in de vorm van een hoefijzer. Ooit stond op deze strategische verhoging langs de Azelerbeek bij Borne een burcht, van waaruit ridders de omgeving controleerden.

Mottekasteel

De Hondeborg was een middeleeuwse burcht, waarschijnlijk een 'mottekasteel', in het dal van de Azelerbeek in buurtschap Zenderen. In 1610 werd het complex onderdeel van huize Twickel in Delden. Landgoed Twickel heeft hier in 1841 een boerenhuis laten bouwen.

Pleisterplaats Erve Hondeborg maakt nog altijd deel uit van het landgoed Twickel (alle panden zijn herkenbaar aan de zwart/witte luiken). Tot 2012 is er geboerd en inmiddels is het tevens een Rustpunt met prachtig uitzicht. Iedere dag geopend, toiletvoorziening & horeca aanwezig.

Kleine Doorbraak

De 'Kleine Doorbraak' is een nieuwe beek met een lengte van ruim twee kilometer. Deze beek verbindt de Azelerbeek met de grote Doorbraak. Via die verbinding wordt het landelijke water in het stroomgebied van de Azelerbeek gekoppeld aan de Doorbraak.

De was doen in 'De oale bleek'

Door de constante aanvoer van water via een wel, een bron waar het water uit de grond komt, kon men hier op de Tuschvelder Esch, de was doen. Aan de andere kant van de es vertrok de postkoets naar Deventer. De eigenaar van de Hondeborg stelde een Wehrman aan om de koetsen te beschermen tegen rovers.

De Doorbraak

Het is een fijne plek, hier aan de zuidkant van Almelo. De zon staat hoog aan de hemel. Vogels fluiten, insecten zoemen, kikkers kwaken. Op de oevers van de beek heerst rust en stilte. Alles nodigt uit om even te gaan zitten. Om gewoon eens rond te kijken en te luisteren.

Mensenhanden

Wie over enkele jaren opnieuw komt kijken, ziet dan een beek die helemaal opgaat in het landschap; die de indruk wekt daar al sinds mensenheugenis te stromen. Toch is deze beek een product van mensenhanden. Het maakt haar tot een beek met een verhaal dat ontdekt wil worden.

Beleving in beelden

Elke tocht langs de Doorbraak belooft een andere beleving. Bij zonlicht oogt ze anders dan onder een wolkendek. Is het windstil, dan kan ze een spiegel worden. Het landschap beweegt voortdurend mee, door de wisselwerking tussen het water en de omgeving.

Rinus Roelofs

Kunstenaar Rinus Roelofs heeft die beleving vormgegeven in zeven sculpturen langs de Doorbraak. De voortdurende afwisseling van indrukken tijdens een tocht langs de beek, vormde zijn uitgangspunt. Of, zoals hij het zelf zegt: "Die indrukken vormen samen het verhaal".

De naam 'Doorbraak'

'Doorbraak' is al vroeg de naam die het waterschap aan de nieuwe beek geeft. De naam verwijst naar een nieuwe manier van werken: niet langer het water zo snel mogelijk laten wegstromen, maar juist zoeken naar manieren om water betekenis en waarde te geven. Een doorbraak in het eigen denken.

Fysieke doorbraak

De naam van de beek verwijst ook naar een fysieke doorbraak: ten zuiden van de ecopassage onder de A35 is een bedding gegraven, dwars door de zandrug van het Krikkenhaar. In natuurlijke omstandigheden zoekt het water een weg om de zandrug heen; hier hebben graafmachines gezorgd voor een 'doorbraak'.

Ecopassage

In 2008 opende staatssecretaris Tineke Huizinga deze unieke ecopassage onder de Rijksweg A35. Het is een bijzonder bouwwerk in de Doorbraak. Het water stroomt er doorheen - i.p.v. via ondergrondse buizen - en dieren (ook grote!) kunnen zich hier gemakkelijk verplaatsen.

Vogels kijken

Het vogelkijkscherm bij de ecopassage biedt een prachtige kans voor het spotten van bijvoorbeeld de ijsvogel en de kleine karekiet. In dit vogelkijkscherm hangt een overzicht met foto's en informatie over de vogels die je hier kunt zien.

'Bi den Broke'

'Bi den Broke' komt voor het eerst in de archieven voor in 1297, maar men schat dat de oudste boerderijen uit rond het jaar 1000 stammen. Bornerbroek was toen een deel van de marke Zenderen. Het dorp had een Waterstaatskerk, die in 1919 verbouwd werd. De Sint Stephanuskerk is nu een Rijksmonument.

Beuken met X-factor

Achter de kerk ligt het kerkhof met 2 enorme beuken die waarschijnlijk net zo oud zijn als het kerkhof zelf. In 1829 werd verplicht gesteld dat er bij de kerk ook een kerkhof moest komen.

Droge voeten voor Almelo

Middenin het groen lijkt het stadsleven ver weg. Maar één stad is juist hier voortdurend dichtbij: Almelo. Ze ligt lager dan haar omgeving. En dat merkt ze onmiddellijk in tijden van veel water. Oudere Almeloërs vertellen nog over februari 1946....

Watersnood

De combinatie van intredende dooi en dagenlange regenval pakt nadelig uit. Straten lopen onder, het treinverkeer komt tot stilstand, de stad staat dagen onder water. In de loop der jaren neemt het waterschap verschillende maatregelen. Steeds blijkt dat er méér nodig is.

Lint van landschappen

De Doorbraak is het lint dat uiteenlopende landschappen aan elkaar vastknoopt. In Ypelo domineert het elzenbos, bij het Mokkelengoor, overblijfsel uit de laatste IJstijd, is het terrein kaler en vlakker. De begroeiing bestaat er vooral uit gras en mos.

Bodem

De grote variëteit aan landschappen in een klein gebied vindt haar verklaring in de samenstelling van de bodem. Bij Ypelo is de bodem rijk aan voedsel, in het Krikkenhaar is ze zuurder en droger. De ondergrond bepaalt de ontwikkeling van het landschap, dat dan ook voortdurend wisselt.

Vangkralen voor natuurgrazers

Ontdek de Doorbraak verder

Een verscheidenheid aan landschappen; ze veranderen met de seizoenen, waardoor steeds nieuwe beelden en ervaringen ontstaan. Zeker naarmate de tijd verstrijkt en de Doorbraak helemaal opgaat in het Twentse landschap. De beek nodigt je uit om haar steeds opnieuw te ontdekken..

Meer routes bij de Doorbraak