Terug 15 km

Hakhoutcultuur langs de Vecht

De rivier de Vecht heeft een stempel gedrukt op het omringende landschap: hoge duinen, oude rivierarmen en ook de landgoederen. Op deze wandelroute op landgoed Mataram maak je kennis met een oude vorm van bosbeheer: hakhoutcultuur.

Startpunt: Stationsweg 2, 7722 HA Dalfsen (treinverbinding: 2x per uur) Horeca bij station Dalfsen en halverwege in Hoonhorst De route is te splitsen in 2 kortere varianten: Deel 1 vanaf wandelknooppunt W30 via doorsteekje na Hoonhorst (zie route); Deel 2 vervangen door landgoedroute Mataram-De Horte. Startpunt: Poppenallee 39, Dalfsen. https://www.landschapoverijssel.nl/routes/landgoedwandeling-de-horte GPS 52.4957, 6.20149 (5 km)

Afwisselend traject met (on)verharde wegen, door bos en over graspaden, Bij regen kan het modderig zijn. Niet geschikt voor minder validen.

  • parkeerplaats

    Treinstation Dalfsen

  • instructie

    Rechtsaf bij weiland

    Verlaat na ongeveer 100 meter de blauwe pijltjesroute en sla rechtsaf het pad op langs een weilandje met daarbij een bordje met 'Landgoed Den Berg' (zie foto).

    Route langs weiland met bordje Landgoed Den Berg
  • instructie

    T-splitsing

    Bij de eerste T-splitsing rechts aanhouden (zie foto).

    Ga rechtsaf het bospad in.
  • instructie

    3x linksaf bij Y-splitsingen

    Er volgen twee Y-splitsingen. Houd steeds links aan.

  • 1
    Bezienswaardigheid

    Rivierenduinen

    Oude Vechtloop

    De Vecht heeft door de jaren heen zijn loop regelmatig gewijzigd. Vroeger lag de Vecht zuidelijker dan tegenwoordig. In het landschap is de oude loop van de Vecht nog zichtbaar in de vorm van onder meer dode rivierarmen, maar ook in zogenoemde rivierduinen.

    Rivierduinen

    Rivierduinen ontstonden doordat zand door de rivier werd meegevoerd en bij hoog water op de oevers werd afgezet. Vervolgens werd het zand door de wind tot duinen gevormd.

    Heuvels

    Bij Huize Den Berg zijn de rivierduinen als een reeks van heuvels te herkennen. Op die hoger gelegen zandruggen, veilig voor het water, vestigden zich later de landheren.

  • instructie

    LA bij kruispunt Heinoseweg

    Bij viersprong met verharde Heinoseweg linksaf door het witte hek, daarna verderop bij wandelknooppunt W20 rechtsaf de Oude Vechtsteeg in. Je volgt nu even de pijltjesroutes groen/geel/oranje.

  • wandelknooppunt

    W20

  • wandelknooppunt

    W19

  • instructie

    Bij W18 volg groene pijl

    Volg bij wandelknooppunt W18 de groene pijl linksaf richting Hoonhorst

    Boerderij op Landgoed Den Berg
  • wandelknooppunt

    W18

  • 2
    Bezienswaardigheid

    Oude rivierloop

    Oude Vechtsteeg

    Tussen Dalfsen en het kerkdorp Hoonhorst wandel je over de Oude Vechtsteeg. Deze herinnert aan de vroegere loop van de rivier, van vóór de jaartelling, die ooit rechts van het pad stroomde.

    Rivierbedding

    De nu nog zichtbare waterlopen en de lagergelegen groene weilanden tussen Hoonhorst en de landgoederen Mataram en De Horte verraden waar de bedding van rivier vroeger lag. In later tijd verlegde de Vecht zijn loop naar het noorden.

    Landgoederen & Vecht

    De geschiedenis van de landgoederen is nauw verweven met die van de Vecht. De landgoederen (waar veel hakhout aanwezig was) waren de 'grote spelers' in de productie van eikenhakhout. De Vecht speelde een belangrijke rol bij het transport van eek (eikenschors), dat gebruikt werd bij het leerlooien.

  • instructie

    Bij W36 wit-grijs volgen

    Bij wandelknooppunt W36 NIET rechtsaf maar rechtdoor, wit-grijze pijl volgen (dit is ook de tegengestelde richting van de groene route). Je blijft op de Oude Vechtsteeg.

    Volg de witte pijl met grijze rand
  • wandelknooppunt

    W36

  • instructie

    Bij W37 weer op blauwe route

    Bij wandelknoopunt W37 kom je weer op de blauw-oranje route. Blijf rechtdoor lopen op de Oude Vechtsteeg

  • wandelknooppunt

    W37

  • instructie

    Bij W31 RA blauw-geel

    Bij wandelknooppunt W31 RA geel-blauw

  • wandelknooppunt

    W31

  • horeca

    Café restaurant Zaal Kappers

    Café restaurant Zaal Kappers. Voor openingstijden zie: https://www.grandcafekappers.nl/

    Na W31 Horeca Zaal Kappers http://www.kappers-horeca.nl
  • instructie

    Rechtsaf om in te korten

    De normale route gaat linksaf (gele pijltjes); Wil je inkorten, neem dan rechtsaf het doorsteekje naar wandelknooppunt W34 waar je rechtsaf de paars/blauwe route vervolgt (Maatpad) De ingekorte route wordt dan 7.9 km i.p.v. 15 km.

    W34
  • wandelknooppunt

    W30

  • instructie

    Bij W32 rechtsaf groen

    Bij wandelknooppunt 32 rechtsaf, volg de groene pijl

    Verlaat de gele route, volg de groene pijl rechtsaf
  • wandelknooppunt

    W32

  • instructie

    Bij W33 volg paars

    Bij wandelknooppunt W33, verlaat de groene route, rechtdoor de paarse route volgen.

    Verlaat de groene route, volg paars
  • wandelknooppunt

    W33

  • wandelknooppunt

    W40

  • 3
    Bezienswaardigheid

    Hakhoutbos

    Eikenhakhout

    Rechts zie je een oud eikenhakhoutbos. Vanaf de late middeleeuwen was eikenhakhout meestal gemeenschappelijk eigendom. Omwonenden gebruikten het voor allerlei doelen, van brandhout tot leerlooien.

    Geliefd

    In de 19e eeuw was eikenhakhout zo geliefd dat men percelen met eiken beplantte om er hakhout te telen. Het eikenhakhoutbos leverde rijshout voor bakkers, rookhout voor de palingrokerij en brandhout voor de grote steden in het westen.

    Eekschillers

    Hakhout leverde ook 'eek', de schors van de eik. Eek was waardevol omdat het looizuur bevat waarmee dierenhuiden tot leer konden worden gelooid. Eeuwenlang was het eikenhakhout daardoor in trek bij 'eekschillers'.

    Geldersen

    De eekschillers, die vaak uit Gelderland afkomstig waren en daarom 'Geldersen' werden genoemd, trokken naar de eikenhakhoutgebieden en oogstten de eikenstammetjes. Die werden op maat gehouwen en van de bast ontdaan.

    Run

    De schors werd in molens vermalen tot 'run', een natuurlijke looistof die door de leerlooiers in de omgeving en onder meer in Noord-Brabant werd gebruikt. Door de toepassing van chemische stoffen werd de run overbodig en verdween de eekschillerij.

  • 4
    Bezienswaardigheid

    Landgoed met vele namen

    Havazate de Dieze

    Op de plek waar nu Mataram ligt, stond in het verleden havezate de Dieze, die later de naam het Franckeler kreeg. Deze werd in 1797 gesloopt en ervoor in de plaats kwam een nieuw huis dat in 1800 gekocht werd door Joannes Matthias van Rhijn.

    Mataram

    Van Rhijn, die resident was geweest aan het hof te Mataram in voormalig Oost-Indië, gaf het landgoed de naam Mataram. Even verderop zie je waar de landheren zoal hun inkomsten uit haalden; de hakthoutcultuur was één van die bronnen.

    Oogst

    Ongeveer om de negen jaar kon het hout van de bomen worden geoogst. Het eigenlijke werk werd gedaan door arbeiders.

    Pachtboerderij op landgoed Mataram
  • instructie

    Ga het landgoed op

    Ga bij wandelknooppunt W55 linksaf het landgoed op.

  • wandelknooppunt

    W55

  • instructie

    Bij eerste Y-splitsing RA

    Kort na wandelknooppunt W55 rechts aanhouden bij de eerste Y-splitsing

    Rechtsaf hier
  • instructie

    Zoek het bruggetje

    Wandelknooppunt W52 zit verstopt achter een bruggetje aan de rechterkant. Loop het bruggetje over en ga bij W52 naar links, volg de rode pijl. Zie foto.

    Volg de rode pijl naar links
  • wandelknooppunt

    W52

  • instructie

    Volg rood

    Volg de rode pijlen

  • instructie

    Volg de rode pijlen

    Volg nog steeds de rode pijl

  • 5
    Bezienswaardigheid

    De Horte

    Landgoed De Horte

    De Horte vormt onderdeel van de gordel van landgoederen die ten zuiden van de Vecht ligt. In de archieven duikt De Horte voor het eerst op in 1391, het was toen nog een boerderij. In een register uit 1602 wordt de naam Jan op de Hort vermeld. Later komen we zowel boerderij als spycker tegen.

    Huis De Horte

    De kern van het huidige huis dateert van circa 1760. In de tweede helft van de 19e eeuw kreeg het grotendeels de vorm die het nu heeft. Sinds de jaren ‘70 is het huis de thuisbasis van Landschap Overijssel.

    Tuin

    In 1979 is de tuin in de oorspronkelijke staat teruggebracht. De tuin, tevens boomgaard, is met de zichtas, rechte paden en symmetrische opzet in de Franse stijl ontworpen. Er staat een druivenkas met daarachter een imposante sequoiadendron giganteum, beter bekend als de mammoetboom.

    Overnachten?

    Het witte, sfeervolle huisje hier vlakbij is van oorsprong een biljarthuisje voor de heren van het landhuis. Tegenwoordig kun je er overnachten.

    Meer over de verhuur
  • 6
    Bezienswaardigheid

    De tuin, Frans en Engels

    De Franse tuin

    Vanuit het huis loopt een bescheiden zichtas richting Poppenallee. Zo'n centrale as is kenmerkend voor de 'formele' Franse tuinstijl die een groot deel van de 17e-18e eeuw in de mode was. Heel consequent is deze stijl niet doorgevoerd. De tuin is niet symmetrisch en middenin is een speelse vijver.

    De Engelse tuin

    Rondom de formele tuin zie je de Engelse landschapsstijl; romantische kronkelpaden, waterpartijen, bruggetjes en achter het huis een prieeltje.

    Reconstructie

    In 1978 is een begin gemaakt met de reconstructie van de tuin. Hierbij is uitgegaan van de situatie rond 1900. Fotomateriaal en herinneringen van de vroegere tuinman hebben veel informatie opgeleverd. De vanouds aanwezige fruitrassen en andere plantensoorten zijn teruggebracht.

  • instructie

    Bij W51 rechtsaf

    Bij wandelknoopunt 51 rechtsaf, volg rode pijl

  • wandelknooppunt

    W51

  • 7
    Bezienswaardigheid

    Het landschap steunen?

    Landschap Overijssel

    Je bent hier te gast op een route van Landschap Overijssel. Wij beschermen, beheren en ontwikkelen de natuur en het streekeigen landschap met kwaliteit voor mens, plant en dier zodat het er goed leven is.

    Help mee!

    Zo zetten wij ons o.a. in voor het behoud en herstel van landschapselementen, zoals hakhoutbos en houtwallen, die niet alleen cultuurhistorisch interessant zijn, maar vooral ook ecologische waarde hebben. Onmisbaar voor verschillende dier- en insectensoorten.

    Geef of wordt donateur

    Help mee bij de bescherming en ontwikkeling van het landschap in Overijssel en het onderhoud van wandel- en fietsroutes, zodat je kunt blijven genieten van dit mooie, afwisselende landschap!

    Doneer of wordt donateur
  • instructie

    Alternatief startpunt

    Bij W50 RA, rood blijven volgen.Dit is alternatief startpunt (P) voor deze route. Een mogelijkheid is ook om vanaf hier de rondwandeling Landgoed de Horte te doen (5 km) https://www.landschapoverijssel.nl/routes/landgoedwandeling-de-horte

    Mataramroute 5.5 rood
  • 8
    Bezienswaardigheid

    Rabattenbossen

    Rabatten

    Greppels afgewisseld met hogere stroken grond met daarop bomen. Een bijzonder gezicht als je er langs loopt. Het is een typisch rabattenbos. De grond uit de greppels werd gebruikt om het rabat mee op te hogen.

    Houtproductie

    Met het rabattenbos probeerde de mens droge stroken te verkrijgen waarop dan de bomen, vaak naaldbomen, eiken of populieren voor de houtproductie, geplant werden. De greppels zorgen voor de ontwatering.

    Eikenboompjes

    Hier zijn in de oude vochtige hooilanden om de paar meter greppels gegraven. De grond uit de greppels werd op wallen gegooid, waar men eikenboompjes plantte. Dit werd gedaan omdat het eikenhakhout meer opbracht dan het hooien van de vochtige hooilanden.

  • 9
    Bezienswaardigheid

    Hakhout

    Hakhout

    Hier zie je een perceel eikenhakhout. Elke boomsoort heeft zijn eigen oogstcyclus. Voor een eik is dat om de 15 jaar. Het hout dat men hier oogstte, werd voor verschillende doelen gebruikt. Het diende als brandhout, werd gebruikt in ovens en er werden bezems van gemaakt.

    Eekschillers

    Eikenhout werd vooral aangeplant voor de leerlooierij. Eekschillen is het verwijderen van de schors van de eik. Dit gebeurde in het voorjaar, als de sapstroom van de wortels naar de takken op gang komt.

    Leer looien

    De 'losgeklopte' eikenschors werd gebruikt voor het looien van leer. Naar schatting is zo’n 70% van de eikenbossen in Overijssel met dit doel aangeplant.

  • 10
    Bezienswaardigheid

    Leefplek voor reeën en vogels

    Voormalig hakhout

    Het bosje eikenbomen links van het pad is met enige moeite nog te herkennen als een voormalig hakhoutbos. Het wordt nu niet meer onderhouden.

    Brandhout

    Het eikenhakhout dat niet naar de leerlooierijen ging, werd door de arbeiders voor tal van andere doeleinden gebruikt: onder meer als brandhout, paalhout en voor het maken van gereedschappen.

    Variatie

    Doordat niet alles tegelijk werd gekapt, ontstond er variatie in het bos. Deze variatie (licht-donker, open-gesloten) is gunstig voor tal van planten en dieren, die hier een beschutte leefplek vinden. Zo broedt de kleine bonte specht bij voorkeur in doorgeschoten eikenhakhout.

  • wandelknooppunt

    W53

  • instructie

    Volg blauw rechtdoor

    Bij wandelknooppunt W54 volg de blauwe routepijl. Steek de weg over naar de Marshoekersteeg

  • wandelknooppunt

    W54

  • instructie

    Volg blauw RA

    Bij wandelknooppunt W42 rechtsaf de Koepelallee in, blauw volgen.

  • wandelknooppunt

    W42

  • instructie

    RA blauw volgen Voetsteeg

    Ga rechtsaf de Voetsteeg in (blauw). Helemaal aflopen tot aan de verkeersweg. Deze oversteken.

  • wandelknooppunt

    W41

  • instructie

    RA Zwarteweg in

    Ga rechtsaf de Zwarteweg in, loop ruim 700 meter naar wandelknooppunt W34, daar linksaf Maatpad in (blauw)

    Bij W34 Maatpad in
  • instructie

    LA Maatpad

    Bij wandelknooppunt W34 linksaf Maatpad in. (Blauw/paars) Volg nu steeds de blauwe pijlen.

  • wandelknooppunt

    W34

  • instructie

    Rechtsaf blauwe route

    Volg de blauwe pijlen

  • wandelknooppunt

    W35

  • 11
    Bezienswaardigheid

    Havezate Den Berg

    Foto Carolien Prins

    Den Berg

    Landgoed Den Berg is een van de grotere landgoeden in de omgeving van Dalfsen. Over het landgoed loopt de op één na langste zichtlaan van Nederland. Van noord tot zuid is de laan meer dan 3,5 km lang.

    Eikenhakhout

    Op het landgoed is veel hakhout aanwezig. In de tijd van de eikenhakhoutproductie waren deze landgoederen dan ook grote spelers in het veld. Ab Goutbeek heeft hier een boek over geschreven: 'Eikenhakhout langs de Vecht', een boek over de geschiedenis van eikenhakhout.

    Meer informatie
  • wandelknooppunt

    W17

  • instructie

    Bij W16 linksaf gele route

    Bij wandelknooppunt W16 linksaf gele route

  • wandelknooppunt

    W16

  • horeca

    Het Oude Station

    Voormalig station en, behalve maandag, iedere dag vanaf 10.00 uur geopend. Ideale locatie om deze en andere wandelingen in het Overijsselse Vechtdal te beginnen en te eindigen.

    Het Oude Station

Route gemaakt door Landschap Overijssel i.s.m. ANWB, LandschappenNL, Kenniscentrum Landschap RUG en routevrijwilliger Harry van Blijswijk

Tips voor op stap

Download de App

Landschap Overijssel heeft twee gratis routeapps met daarin de mooiste routes door natuur en landschap. De wandelapp heet 'wandelen in Overijssel' en voor fietsers is er 'fietsen in Overijssel'.

Steun Het Overijssels Natuurfonds!

Maak Overijssel groener en gezonder. Al vanaf €7,50 bescherm jij één vierkante meter natuur.

Help mee!