In het licht van de IJssel

Kamper steur

Kampen stond bekend om de steurvangst. Steuren van wel 3 tot 4 meter trokken tussen mei en augustus de rivieren op om zich voort te planten. In 1922 werd bij Wilsum de laatste gevangen. De kostbare vis bracht maar liefst 100 daalders op.

Een 'Kamper ui'

De burgemeester en schepenen waren zeer vereerd met het werkbezoek dat de bisschop van Utrecht aan Kampen zou brengen. Ze besloten dan ook dat de bisschop een luxe feestmaal voorgeschoteld diende te krijgen en vingen hiervoor een uitzonderlijk grote steur uit de IJssel.

Een goed bereide steur zou de bisschop doen watertanden. Op het moment dat men de steur wilde fileren kregen de Kampenaren te horen dat de bisschop was verhinderd wegens ziekte. De kans dat ze ooit weer een steur met een vergelijkbare omvang zouden vangen werd als uiterst klein ingeschat.

Ze besloten daarom de steur van een zilveren bel te voorzien zodat ze hem in de toekomst konden traceren via het geluid van de bel. Ze lieten de steur weer los en na enige weken wordt het nieuwe bezoek aangekondigd. De steur is echter niet meer gevangen...

Info: Kamper ui Info: Steurvisserij Info: De laatste steur

Bloemrijke dijken

De laatste jaren komen beheerders steeds meer tot inzicht dat bloemrijke dijken voordelig zijn voor de sterkte van de dijk, voor de biodiversiteit én bijzonder aangenaam voor de mensen die in het gebied verblijven. Je wordt vanzelf blij als je hier langs mag fietsen!

Soortenrijkdom/Biodiversiteit Info: Willem Blok

Schitterend landschap

De IJsselvallei is voor glaskunstenares Simone Guezen één van de mooiste rivierlandschappen. Het inspireerde haar voor het maken van een bijzonder kunstwerk. Speelse en kleurrijke glas objecten verbeelden de veranderlijkheid van het IJssellandschap.

Zoals de slingerende rivier reageert op het omliggende stroomdal en andersom, zo reageert dit glaskunstwerk op haar omgeving én andersom. De lichtintensiteit, -richting en kleur van de omgeving geven het kunstwerk telkens een andere uitstraling en aanblik.

Info Simone Guezen

Lekker stukje wandelen?

Even van de fiets af? Vanaf hier kunt u over het bijzondere struinpad door de uiterwaarden bij Wilsum wandelen. In de uitgestrekte rietvelden rond de IJssel heb je soms het geluk om het markante geluid van de roerdomp te kunnen beluisteren. Dat zou hier zomaar eens kunnen!

Info: Vogelgeluid Info: Roerdomp info: Aljona art

Schilderachtig Wilsum

Sommige plekken zijn geliefd onderwerp voor schilders, dit is er één van. Wilsum is gebouwd op een rivierduin. De plaats wordt voor het eerst vermeld in 1213. Al vóór 1321 kreeg Wilsum van de bisschop van Utrecht stadsrechten.

Tip 1: Via de Veerweg bereikt u de voormalige veerstoep. Hier is ook een mooi strandje aan de rivier. Tip 2: De volgende zijweg (Koppelerwaardweg) loopt naar het jachthaventje van Zalk. Ook hier is een bankje op een mooie plek aan de rivier.

Wilsum info: Ron Wanders

Wilsummerveer

Vrijwel ieder dorp aan de rivier had zijn eigen veerpont. De Veerweg in Wilsum dankt zijn naam dan ook aan het voetveer dat tot 1971 Wilsum met de Onderdijksepolder verbond. De klokkenstoel stond oorspronkelijk aan de overzijde van de IJssel en diende om de veerman in Wilsum te waarschuwen.

Info: Wilsummerveer Info: Sijtze Malda

Bankje aan de rivier.

Naast het jachthaventje staat direct aan de rivier een bankje om even op uit te rusten en te genieten van het prachtige uitzicht. Het weidse landschap en het kabbelende water werkt stimulerend op de creativiteit van veel kunstenaars. Zo vroeg Everdien Post zich af:

Hoe vang je de sfeer van een rivierlandschap in porselein? Het is vloeibaar en altijd in beweging, met golven en rimpels, blauw en grauw, transparant en onpeilbaar, spiegelend en schitterend.... Het inspireerde Everdien tot het maken van een aantal bijzondere 'fluviatiele' porselein objecten.

Info: Everdien Post

Boerenzwaluw

De boerenzwaluw is een echte boerenlandvogel, een luchtacrobaat van het boerenerf. De nesten worden bij voorkeur gemaakt in boerenschuren, loodsen en dergelijke, waar ze in en uit kunnen vliegen. Van april tot oktober verblijven zij in Nederland, de winter wordt in zuidelijk Afrika doorgebracht.

Info: Boerenzwaluw info: Aljona art Info: Cora Tamarinof

's Heerenbroek

Het Zalkerveer vormt een scharnierpunt in de route. Het voetveer biedt de mogelijkheid om uw fietstocht af te korten, of juist te verlengen, door van het 'rondje' een 'achtje' langs de IJssel te maken. Bovendien kun je hier even prima uitrusten onder het genot van een kopje thee met appelgebak.

Schetsen en schilderen aan de IJssel Sketch Crawl Zwolle hield op deze levendige plek een 'en plein air' teken en schildersessie.

Info: SketchCrawlZwolle Info: Theehuis Zalkerveer

Zalkerveer

Het Zalkerveer (thuishaven 's-Heerenbroek) is de enige overgebleven veerverbinding van de vijf die tussen Kampen en Zwolle in de vaart waren. Naast lokaal verkeer, maken vele dagjesmensen en toeristen gebruik van deze dagelijkse veerdienst. Vaartijden: 1 april t/m 31 oktober. Dagelijks 10:00-18:00.

Lied: De Veerpont - drs P Info: Zalkerveer

Van alles te beleven!

De Vreugdehoeve is een biologische melkschapenboerderij met zo’n 500 schapen, in de Vreugderijkerwaard. De boerderij moest ‘letterlijk’ wijken voor de rivier die meer ruimte nodig heeft om veiligheid te bieden bij hoog water en is vanaf oktober 2012 gestart met een geheel nieuw bedrijf.

De open stal zit vast aan het gebouw. In het gebouw bevinden zich, naast de productieruimtes, een boerderijwinkel en een informatiepunt van Natuurmonumenten.

De Vreugdehoeve

Vreugderijkerwaard

In dit bijzondere buitendijkse gebied bevinden zich tot vijf meter hoge rivierduinen en een met de IJssel meestromende nevengeul. Een groot deel van het jaar is het gebied een rustplaats voor trekkende vogels. Zo zijn er kieviten, kemphanen en grutto's te zien. (bezoek de vogelhut!)

In de winter wordt de waard vaak bevolkt door duizenden kolganzen. Broedvogels in dit natuurgebied zijn onder meer de kwartelkoning, visdief en kluut. De bruine kiekendief vindt in het rietland zijn jachtgebied.

De twee kilometer lange geul is de eerste nieuw aangelegde meestromende nevengeul in Nederland. Hij werd in 2003 voltooid en is een van de maatregelen om de waterstand in de rivier beter te kunnen beheersen en zo onder andere de steden Zwolle en Kampen tegen hoogwater te beschermen.

Bij hoog water is er meer ruimte voor waterafvoer richting IJsselmeer. Het doorgaans ondiepe water is een foerageerplaats voor steltlopers en een paaigebied voor vissen. In de nevengeul groeien bijzondere planten, zoals fonteinkruidsoorten en watergentiaan.

Info: Stadsdichter Zwolle Info waarnemingen vogelkijkhut info natuurmonumenten Info: Willem Blok

Vogelkijkhut

De vogelkijkhut ligt langs de gegraven nevengeul van de IJssel. In dit gebied zijn onder andere grutto's, grote zilverreigers en casarca's waargenomen. Verder ziet u hier lepelaars, kluten, kleine plevieren, eenden, steltlopers, meeuwen en bijzondere roofvogels zoals visarend en zeearend.

info: waarnemingen info: Aljona art

Spooldersluis

In 1964 werd de Willemsvaart vervangen door het Zwolle IJsselkanaal. De sluis is vernoemd naar de buurtschap Spoolde, die inmiddels geheel omsloten is door bruggen, kanalen en andere infrastructuur. Vooruitgang heeft zijn prijs!

Toch blijft Spoolde een bijzonder eilandje van rust tussen het voortrazende verkeer.

The Urban Canvas

Daar waar verkeersstromen waterstromen passeren, blijken de pijlers van bruggen en viaducten uitnodigende plekken voor uitingen van Street-Art en Graffity kunstenaars.

Info: Anne Vree

De Willemsvaart

Aangezien de stad Zwolle enkele kilometers van de IJssel af lag, wilde men al in de middeleeuwen een vaart graven. Dit streven is lange tijd succesvol verhinderd door de concurrerende IJsselsteden Kampen en Deventer.

De Willemsvaart werd geopend op 24 augustus 1819. De aanleg was mogelijk door een belangrijke financiële bijdrage van Koning Willem I, aan wie de vaart dus haar naam dankt. Nadat het Zwolle-IJsselkanaal in 1964 geopend werd, was de Willemsvaart overbodig geworden.

Door het aanleggen van wegen in en veranderen van de inrichting van het gebied waar de Willemsvaart doorheen stroomt, is het niet meer mogelijk de gehele Willemsvaart te bevaren. Toch wordt de vaart met de bijbehorende sluizen nog wel als waardevol voor de omgeving gezien.

info: Willemsvaart info: Sketch Crawl Zwolle

Katerveer

Eeuwenlang was het Katerveer de belangrijkste plaats waar voetgangers, rijtuigen, ruiters en transportwagens de IJssel overgezet werden. Het was een schakel in de Hessenweg tussen Amsterdam en Hamburg

Meer info

We zijn er bijna!

De bruggen over de IJssel zijn voor velen belangrijke herkenningspunten. De brug waar u nu voor staat heet Katerveer1 (naar het opgeheven veer). Het is een stoere stalen boogbrug uit het begin van de 20e eeuw. Lange tijd was dit de hoofdverkeersroute naar het noorden van Nederland.

Ten noorden Ziet u de betonnen verkeersbrug Katerveer 2 uit 1970, die als onderdeel van de A28 werd gebouwd. Naar het zuiden ziet u de Hanzeboog, de nieuwe sierlijke spoorbrug (met fietspad!), die in 2011 werd geopend.

Voor veel Zwollenaren roepen deze bruggen tijdens het passeren van west naar oost een gevoel van thuiskomen op: We zijn er bijna!

info: Tali Farchi

De oude IJsselbrug

In 1905 kwam de Commissie tot overbrugging van den IJssel nabij het Katerveer tot stand. Er werd 1000 gulden bijeen gebracht voor een eerste ontwerp. De brug is uiteindelijk in 1930 opengesteld en tegelijk werd de veerdienst opgeheven.

De Oude IJsselbrug (ook wel Katerveerbrug 1) vormt de verbinding over de IJssel tussen Zwolle en Hattem. Enkele honderden meters ten noorden van deze brug ligt de Nieuwe IJsselbrug in de A28.

info: de Oude IJsselbrug Aljona Aristarkhova Ron Wanders

Gelderse dijk

Het gebied rond buurtschap Gelderse dijk is de afgelopen eeuw sterk veranderd. In het uitgestrekte landschap lag dit boerderijtje knus verscholen achter de dijk. Er was geen brugverbinding en eeuwenlang liep hier de route vanaf het Katerveer.

In het licht van de vooruitgang. Tegenwoordig zit deze plek ingeklemd tussen twee verkeersbruggen en schijnen hier 's avonds de lichtmasten van de A28. Maar het boerderijtje ligt nog steeds knus tegen de dijk en houdt nog dapper stand!

Info: Maarten Keijzer

Gemaal Antlia

Op de grens van Gelderland en Overijssel staat het gemaal Antlia, ontworpen door Ben Looye. Antlia betekent scheprad. Het gemaal kan water heen en weer pompen tussen de IJssel en de Gelderse Kolk.

Info: Gemaal Antlia

Verborgen verleden

Op de grond waar u tegenaan kijkt, stond tot het jaar 1840 het Kasteel Buckhorst. Een plek met een roemruchte geschiedenis. De families die hier hebben gewoond hebben een grote rol gespeeld in het nabij gelegen Zalk. In de st. Nicolaaskerk is daar nog de grafkelder van de familie Buckhorst.

Info: Kasteel Buckhorst Info: Willem Blok

Dijkdoorbraak

Op 8 januari 1926 veranderde het landschap rondom Zalk. Het is de laatste dijkdoorbraak van de IJssel geweest. Hoewel er geen slachtoffers zijn gevallen, was de schade groot. Het dorp moest ontruimd worden, de inwoners en het vee werden in Kampen en Hattem ondergebracht.

Info: Rivierverhalen, Zalk

Passant

Tijdens een winterse wandeling met zag ik midden in de uiterwaarde deze stoel. Waarschijnlijk meegebracht door de rivier tijdens hoog water en achtergebleven toen de uiterwaarde weer leeg stroomde. De vraag blijft natuurlijk: waar heeft deze stoel ooit gestaan voordat hij in de rivier belande.

Info: Maarten Keijzer

Dorp in de meander

Met een grote bocht omsluit de IJssel het dorp Zalk. De rivier zette hier veel zand af in de vorm van rivierduinen, een prima plek om te wonen. Al in 1213 is hier een nederzetting.

Er is een mooie wandelroute uitgezet in de uiterwaarde en door het rivierbos. Ook de dorpskern met zijn oude Romaanse Sint-Nicolaaskerk en molen de Valk zijn zeker een bezoekje waard.

Info: Zalk Info: Klazien uut Zalk De bever: terug van weggeweest info: Ron Wanders Info: Cora Tamarinof

Gedicht bij het ooievaarsnest

Wanneer de zwaluw aan de balken bouwt, De ooievaar zijn breedste vlucht ontvouwt, De koekoek in de wilgen niet kan zwijgen… Kus het geluk, dat u is toevertrouwd! Ida Gerhardt (1905 – 1997)

Info: Ida Gerhardt

Het Zalkerbos

Zo'n 150.000-200.000 jaar geleden lag hier een gletsjer. Na het smelten vormde de IJssel zich. Op de vroegere oevers van de IJssel is dit bos ontstaan. Het Zalkerbos is een ooibos, voornamelijk bestaande uit iepen en essen. Maar ook is het bos rijk aan bijzondere planten en bloemen.

Info: Zalkerbos

Korenmolen de Valk

Korenmolen 'De Valk'. De molen stamt oorspronkelijk uit 1860. Ook nu wordt er nog graan gemaald door vrijwilligers. De molen is vrij te bezichtigen. Hangt de blauwe vlag uit? Dan bent u als bezoeker van harte welkom! Elke zaterdag van 9-12u is het winkeltje in de molen open, kom eens kijken!

Watervlakte

De IJssel heeft hier brede uiterwaarden. Tijdens grote waterafvoer door regen en smeltwater kan het gebied veranderen in één grote watervlakte. Dit bergend vermogen voorkomt dat het water te snel stijgt en de dijken in gevaar brengt.

Om de klimaatverandering het hoofd te bieden wordt overal in Nederland extra berging gecreëerd zodat het water langer wordt vast gehouden en niet te snel naar de lager gelegen gebieden afstroomt. De uiterwaarden spelen daarbij een belangrijke rol.

Info: Sjoerdtje Hak

Oude rivierloop.

Een laaglandrivier is altijd in beweging. Bochten worden uitgeschuurd en het zand of klei op andere plekken juist weer neergelegd. Als een rivier zijn gang kan gaan, zal de hoofdstroom zich steeds verplaatsen. Oude geulen slibben dicht en nieuwe ontstaan.

Zo'n oude afgedamde rivierarm noemen we een Hank. Je vindt ze overal langs de IJssel. Vaak zijn ze gedeeltelijk dichtgegroeid met uitgestrekte rietvelden en wilgenbossen. Soms zijn ze nog bevaarbaar en vormen een natuurlijke haven. Deze plek is daar een mooi voorbeeld van.

Info: Steenfabriek ten Kate Info: Willem Blok

De Zande

Vroeger liep de hoofdstroom van de IJssel vlak voor deze dijk langs. Deze buurtschap ligt nu aan de Hank, een afgedamde zijtak van de rivier. Aan de overzijde ligt een eiland met een aantal oude tichelgaten. Deze zijn ontstaan door de kleiwinning voor de steenfabriek die hier ooit stond.

Info: Willem Blok Info: Cora Tamarinof

Venendijk

Dit deel van de voormalige IJsseldijk heet de Venendijk vanwege de oorspronkelijke verbindingsfunctie met Vene (Kamperveen). Wanneer een rivierdijk doorbrak ontstond er achter de dijk vaak een diep gat (wiel). De dijk werd er daarna vaak omheen hersteld. Zo ontstonden de bekende kronkeldijkjes.

Info: Topotijdreis

Het Reevediep

Ten gevolge van klimaatverandering zijn overal in Nederland vele maatregelen noodzakelijk. Bij Kampen is de IJssel te smal om grote hoeveelheden water af te voeren. Hierdoor ontstaat bij hoge rivierafvoer risico op overstromingen. Daarom is er ten zuiden van deze 'flessenhals' een bypass gemaakt.

Deze bypass moet de stad beschermen wanneer het water in de IJssel te hoog wordt. Hiervoor is een geul gegraven tussen de IJssel en het Drontermeer, het Reevediep. Bij een hoge waterstand in de IJssel overstroomt de overlaat langs de IJssel en wordt het overtollige water afgevoerd naar de randmeren.

Info: Het Reevediep Info: Kansen voor de natuur Info: Het nieuwe dorp Reeve Info: Cora Tamarinof Info: Willem Blok

Landmark

De brug is sinds 1983 de belangrijkste verbinding tussen Zwolle en Kampen. De Molenbrug is gebouwd om de Stadbrug naar het centrum van Kampen te ontlasten. Deze mooie slanke tuibrug past uitstekend in het rivierlandschap, dat er schijnbaar onverstoord onderdoor loopt.

Info: Molenbrug Info: Willem Blok

Molen D’Olde Zwarver

Deze molen werd 175 jaar geleden gebouwd en in 1952 verplaatst naar de huidige lokatie. Vandaar de naam “D’ Olde Zwarver”. Sinds de jaren 70 van de vorige eeuw houden vrijwillig molenaars dit 'levend culturele erfgoed' draaiende. Er wordt tarwe, rogge en het in de regio verbouwde spelt gemalen.

Info: D’Olde Zwarver info: Ron Wanders

De Burgel

Tot de vijftiende eeuw vormde de Burgel de stadsgrens van Kampen. In die tijd stonden ook de stadspoorten aan deze gracht. De Broederpoort en Cellebroederspoort werden later enige honderden meters verplaatst naar hun huidige locatie, omwille van stadsuitbreiding.

Info: Tijdbeeld Kampen

Bovenkerk

De Bovenkerk of Sint-Nicolaaskerk is een grote, gotische kruisbasiliek. Tot het interieur van de kerk behoort een vroeg-renaissance koorhek, een natuurstenen kansel en een monumentaal orgel. De kerk is een voorbeeld van Nederrijnse gotiek.

De bouw van de kerk verliep in een aantal fasen: - Bouw van romaanse kerk (12e eeuw) - Bouw van vroeg-gotische kerk (laatste kwart van 13de eeuw) - Kerk krijgt een basilicaal koor (laatste kwart van 14de eeuw) - De voltooide vorm (tweede helft 15de eeuw)

Info: de Bovenkerk Info: De Schilderschuur info: Ron Wanders

Koornmarktspoort

De Koornmarktspoort is de oudste stadspoort in de stadsmuur van Kampen. De achterzijde van de poort grenst aan de Koornmarkt, de voorzijde aan de IJssel, waar het deel uitmaakt van het beroemde Kamper IJsselfront.

Info: Koornmarktspoort info: Ron Wanders

IJsselkade

Al in de vroege middeleeuwen ontstond Kampen op een rivierbank aan de IJssel. Direct aan de rivier gelegen was de kade eeuwenlang het economisch hart van deze belangrijke Hanze stad.

Nog steeds is de langgerekte IJsselkade een bijzondere levendige plek waar de geschiedenis goed voelbaar is.

Info: Kampen Info: Willem Blok

Koggewerf

Op een landtong aan de IJssel werd tussen 1994 en 1998 de reconstructie van een opgegraven kogge gebouwd: de Kamper Kogge. Nu is het een plek waar we het schip onderhouden en gasten ontvangen. Naast de Stichting Kamper Kogge zijn hier ook andere nautische verenigingen gevestigd.

De Koggewerf is vrij toegankelijk. Een rondleiding of een vaartocht kunt u aanvragen op reservering@kamperkogge.nl

Koggewerf Kampen Info: Willem Blok

Zicht op Kampen

Kampen ligt als een schitterende parel aan de IJssel. De stadsbrug vormt van oudsher de verbinding met IJsselmuiden. Aanrader: In het midden van de brug bevindt zich aan beide zijden een balkon met een bankje. Vanaf hier heeft u een mooi uitzicht over de rivier en de oude stad.

info: Stadsbrug info: Aljona Aristarkhova