Dijkenroute Zwolle-Hasselt

De Rademakerszijl

De Rademakerszijl vormt de verbinding tussen het Zwarte Water en de Oude Wetering en is de laatste van de vier schutsluizen van de polder Mastenbroek. De sluis werd aangelegd omstreeks 1365, maar is in 1635 en 1825 ingrijpend vernieuwd. De rechte sluiskolk heeft deels nog 17de-eeuws metselwerk.

Tolhuis aan de hoofdweg

Omdat er tot in de 17e eeuw geen goede verbinding over land was tussen Zwolle en Meppel, was de Hasselter dijk tijden lang de hoofdroute naar het noorden. Die route was niet gratis. Wie hier langs kwam moest tol betalen. Dit markante tolhuisje herinnert aan deze tijd.

Het is maar hoe je het bekijkt. Het grappige aan veel oude hoofdwegen tussen plaatsen is dat ze halverwege van naam veranderen. Vanuit Zwolle is dit de Hasselter dijk en vanuit Hasselt gezien is het de Zwolse dijk. Op de gemeentegrens verandert de naam.

De Warmoezerij

Een Warmoezerij is van oudsher een locatie aan de rand van de stad waar groenten werden verbouwd en verkocht aan de mensen in de stad. De Warmoezerij is gevestigd aan de rand van de stad (tussen Stadshagen en de Mastenbroekpolder) en verkoopt haar producten rechtstreeks aan de consument.

Momenteel worden er zo rond de 30 verschillende gewassen verbouwd. Je vindt de groenten o.a. terug in de groentepakketten, in de boerderijwinkel van boerderij Stadszicht bij BoerPelleboer en op de biologische weekmarkten in Apeldoorn en Utrecht.

De Warmoezerij

Pluktuin en theetuin Stadsland

Pluktuin en theetuin, tegenover Hasselterdijk nr 57. Theetuin op afspraak (taart, cake koek); thee, koffie, sapjes en limonade uit de tuin zijn altijd voorradig. Plukkers krijgen een gratis kop thee (uit de tuin in het seizoen: munt, citroenverbena, geranium Attar of roses of citroengras)

Stadsland

De Riete bij Ruimzicht

Op deze plek is de historie van het landschap zichtbaar. Voordat Mastenbroek een polder werd, vormden rietes de natuurlijke waterafvoer- en getijdengeulen. Het gebied werd regelmatig overstroomd. In de14e eeuw werd de dijken aangelegd en ontstond een van de eerste Nederlandse polders .

Vaak zijn de rietes dichtgegroeid en verdwenen uit het polderlandschap. Het water van de Riete bij Ruimzicht is weer zichtbaar gemaakt en je kunt er zelfs een wandeling langs maken.

Genne-Overwater

Rustpunt met zitje aan de dijk.

Kijk in de Vecht

Veel achternamen ontlenen hun oorsprong aan een plek in het landschap, zogenaamde 'toponiemen'. In de omgeving van Zwolle kom je bijvoorbeeld de familienaam 'Kijk in de Vechte' regelmatig tegen. Deze naam is precies hier ontstaan. Kijk naar de overkant en u ziet waarom.

Op deze strategische locatie, recht tegenover de monding van de Vecht, lag al vanaf de 80 jarige oorlog een militaire schans met de naam 'Kijk in de Vecht' De mensen die op deze plek woonden hebben dit toponiem later als hun achternaam gekozen. De schans verdween, maar de naam leeft voort.

Panorama Hasselt

De brug over het Zwarte Water biedt een schitterend uitzicht over de rivier, met uitzicht op Hasselt. De kade van deze oude Hanzestad is een prima plek om uw fiets te parkeren en een wandelingetje te maken, of om even te genieten op een terras of op een bankje aan het water.

De eerste brug

Vanwege de belemmering voor de scheepvaart was de stad Zwolle altijd tegenstander van een een brug over het Zwarte Water bij Hasselt. Pas in 1828 werd in Hasselt de eerste brug over het Zwarte Water gebouwd. Het bleek een groot succes en een bredere brug was al snel noodzakelijk.

In 1896 volgde een stalen exemplaar, waar ook de stoomtram tussen Zwolle en Blokzijl gebruik van maakte. Uiteindelijk kwam in 1972 de huidige oeververbinding tot stand en werd de oude brug gesloopt. Het brugwachtershuisje herinnert aan de plek waar ooit het landhoofd was.

De Vispoort

De Vispoort is een van de zes poorten die Hasselt ooit rijk was. De poort dateert uit de 14e eeuw. In de stadsmuur is nog een ingemetselde kogel te zien die herinnert aan een beschieting in 1657. Deze beschietingen vonden plaats tijdens een handelsconflict tussen Zwolle en Hasselt.

De grachtengordel van Hasselt

De Baangracht, Heerengracht, Prinsengracht en de Brouwersgracht vormen de sfeervolle verbinding tussen het Zwarte Water en de Dedemsvaart. In 1811 liet Baron Van Dedem dit 40 kilometer lange kanaal graven voor het vervoer van turf. In 1854 werd het kanaal verlengd tot aan de Vecht bij Ane.

Lange tijd was het kanaal van belang voor de lokale economie en er ontstonden verschillende dorpen langs de route. Na de Tweede Wereldoorlog verloor het kanaal zijn betekenis voor de scheepvaart. In de jaren zestig van de twintigste eeuw werden grote delen van het kanaal gedempt.

De Dedemsvaart

Molen de Zwaluw

Korenmolen De Zwaluw is een achtkantige bovenkruier op een bakstenen onderstuk. Sinds de late Middeleeuwen werd hier het graan voor de Hasselter bevolking gemalen. De huidige molen staat er sinds 1784, nadat zijn voorganger in een storm was omgewaaid.

Na een brand in 1857 werd de molen voor een deel nogmaals herbouwd. De molen wordt door vrijwilligers bediend. Op zaterdagmiddag is de molen open voor bezoek.

Molen de Zwaluw

De Stenendijk

Deze monumentale zeewering wordt al in 1558 voor het eerst genoemd. De Stenendijk was oorspronkelijk bedoeld om het achterland te beschermen tegen het water van de voormalige Zuiderzee. De aangrenzende landeigenaren waren verantwoordelijk voor het onderhoud (het metselwerk) van de dijk.

Streukelerzijl en Galgenrak

Het gemaal Streukelerzijl zorgt voor de afwatering van de achterliggende polder Haerst-Genne, waarvan het water aangevoerd wordt door de Groote Grift. Voor 1925 was lozing van water vanuit dit gebied alleen mogelijk bij eb (Zuiderzee) via de voormalige afwateringssluis.

Naast het gemaal Streukelerzijl werd in 1979 een tweede gemaal gebouwd, het vijzelgemaal Galgenrak. Beide gemalen bemalen tevens de Dedemsvaart, die via een omleiding naar dit punt wordt geleid. De afwatering geschiedt via het Galgenrak op het Zwarte Water.

Het Varkensgat

In de 17e eeuw probeerde de stad Zwolle, als concurrent van de stad Hasselt, om mee te profiteren van de lucratieve veerdienst van Duitse 'Hollandgänger' naar Holland. Zwolle richtte daarom een alternatieve vertrekhaven in, op dit punt aan het Varkensgat.

Jaarlijks trokken meer dan 10.000 seizoenarbeiders te voet en perschip richting de Hollandse steden. Voor de tocht over de Zuiderzee was Hasselt het gunstigst gelegen. Deze reizen zijn onveranderd in de periode 17e eeuw tot omstreeks het midden van de 19e eeuw.

Wandeling door de Brommert

Een mooi plekje om even uit het zadel te gaan. Hier kun je een wandeling maken door de uiterwaarden van het Zwarte Water. Op de wandelroute zie je één van de grootste groeiplaatsen van de kievitsbloem. Half april bloeien hier samen met de kievitsbloem, de pinksterbloem en de gulden boterbloem.

Door het aangepaste extensieve boerenbeheer zijn er soortenrijke hooilanden ontstaan. Door de aanwezigheid van veel soorten bloeiende planten zijn deze hooilanden zeer insectenrijk. Ook bijzondere vogelsoorten, zoals de kwartelkoning, rietzanger, blauwborst en zelfs de roerdomp komen hier voor.

Wilde kievitsbloemen

Rustpunt Genne

Leuk plekje onder aan de dijk.

Een zijl met een verhaal

Het sluisje Gennigerzijl vormt al eeuwenlang de verbinding tussen het Zwarte Water en de wetering van de weilanden van Holten en Genne. Tijdens droge perioden wordt hier water ingelaten. Bij hoogwater en noordwester storm werd het sluisje met schotbalken verstevigd om het water buiten te houden

Naast de markante schotbalk loods staat tegenwoordig een leuk zitje, met prachtig uitzicht over de hooilanden van het Genner Buitenland. Om deze plek helemaal perfect te maken is het ook nog een 'verhalenpunt' met een spannend verhaal voor kinderen of volwassenen. Moet u wel blijven pompen!

Aalscholver Borg

De Vecht delta bestond voornamelijk uit laaggelegen hooilanden die regelmatig overstroomden. De hoger gelegen rivierduinen en dekzandruggen waren geschikt voor bewoning. Op deze plek stond ooit de havezate Verborg. In 1447 werd het huis al voor het eerst genoemd. In 1682 was het huis al een ruïne.

In de vorige eeuw zand werd hier zand gewonnen. De overgebleven plas biedt ruimte aan vele watervogels. Met name aalscholvers vinden hier op dode boomstronken een veilige plek om te overnachten en hun vleugels te drogen. Een echte aalscholver borg!

Het Doornse Zijl

Het Doornse zijl was een afwateringsluisje voor het Haersterbroek dat uitmondde in de Vecht. Het sluisje is verdwenen, maar de zijlkolk ligt omzoomd door bomen nog als een prachtig stukje natuur in het landschap. U kunt hier zelfs een stuk over de dijk het gebied inwandelen.

De naam is verbonden aan het naastgelegen huis den Doorn, dat reeds in 1427 voor het eerst genoemd wordt. Er staat nog een deel van het oorspronkelijke huis.

Huis den Doorn

Haersterveer

Dit pontje over de Vecht is het laatste hand getrokken kabelpontje van Nederland en misschien wel het leukste pontje van Nederland. Het vaart vanaf ongeveer mei tot t/m september dagelijks van 10.00 uur tot 19.00 uur.

Youtube-filmpje Haersterveer

Knoflookpad

De poelen in dit gebied zijn van levensbelang voor de zeldzame knoflookpad. In niet al te troebel, voedselrijk water zet deze pad haar eieren af. De larven vinden een goed onderkomen in de poelen. Eenmaal volwassen verlaat de pad het water om zich overdag in de zandige bodem in te graven.

Ingraven

De knoflookpad heeft een gedrongen uiterlijk. Hij is te herkennen aan de sterk uitpuilende ogen met een oranje iris en verticale pupil. Op de rug zit een pijlvormige tekening en aan de achterpoten een graafknobbel, waarmee hij zich in het zand graaft. Met een beetje geluk hoor je hem hier 's nachts!

Zeldzaam

Het vrouwtje is iets groter en grijzer dan het mannetje. Bij beide heeft de onderbuik een witgele tot vuilgrijze kleur. Bij gevaar geeft de huid een geur van knoflook af, dat verklaart de naam. Natuurgebied Buitenlanden Langeholte is een van de weinige gebieden waar dit diertje nog voorkomt.

Grensrivier

De Vecht was door de eeuwen heen van strategische betekenis. De rivier vormde een natuurlijke grens tussen noord en zuid en een verbinding tussen oost en west. Al in de 80-jarige oorlog lagen langs de Vecht verschillende schansen om het gebied te verdedigen.

Panzersperre

Ook in de 2e wereldoorlog hield de Duitse bezetter rekening met een mogelijke aanval langs de rivier. Op verschillende plaatsen kom je nog bunkers tegen en op deze plek is een betonnen muur gebouwd om een eventuele opmars met tanks over de dijk tegen te houden.

Hooilanden

Zo rond de tweede helft van april bloeit hier de zeldzame kievitsbloem. Die vraagt om specifiek beheer van de hooilanden, namelijk geen bemesting en laat in het seizoen maaien. Landschap Overijssel werkt in dit gebied aan natuurherstel. En dat laat inmiddels mooie resultaten zien!

Kleurrijk stroomdal

Naast de kievitsbloem vind je hier ook het zandblauwtje, duifkruid, geel walstro, beemdkroon en hazenpootje. De zaden van deze planten komen uit het maaisel van begraafplaats Bergklooster. Die zijn hier verspreid als onderdeel van het natuurherstel. Samen zorgen ze voor een kleurrijk stroomdal.

Overstroming

Van de bloeiende planten profiteren bijen en vlinders. De hooilanden en kolken huisvesten ook allerlei diersoorten, zoals de kwartelkoning, watervogels en amfibieën. In de winter overstroomt het gebied tot aan de dijk, wat noodzakelijk is voor de verspreiding van onder andere de kievitsbloem.

Koffie, thee, kunst en zorg

U kunt bij ons terecht voor een heerlijk kopje koffie, bijzondere theesoorten, allerlei lekkernijen, kleine lunchgerechten met producten uit eigen moestuin of voor een lekker wijntje op het terras. Dit alles in een landelijke omgeving omringd door mooie kunst.

https://www.delangenhof.nl/

Buurtschap Langenholte

Dit gebied is al sinds de vroege middeleeuwen bedijkt. De binnendijkse veenweiden hadden echter vaak met wateroverlast te maken. Bewoning was daarom alleen mogelijk op de hoger gelegen dekzandruggen. Buurtschap Langenholte ligt op zo'n oude dekzandrug.

Marke

Langenholte is van oorsprong een Marke, bestaande uit een aantal boerderijen met daaromheen een gemeenschappelijk weidegebied. Verschillende karakteristieke boerderijen zijn nog bewaard gebleven. Eén daarvan is 'De Langenlee', dat nu dienst doet als Bed and Breakfast.

De Langenlee Bed & Breakfast

Vrijwilligerswerk

Langs de oevers van het Zwarte Water staan veel knotwilgen. In dit natuurterrein onderhouden vrijwilligers de knotwilgen. En daar profiteert de steenuil van! De knotwilgen bieden namelijk een prima onderdak aan dit bijzondere uiltje.

Buitenlanden Langenholte

Door de wind vanaf het IJsselmeer en door een hoge rivierafvoer bij langdurige regen kan het waterpeil hier flink stijgen. De dijken van het Zwartewater en de Vecht liggen daarom een stuk landinwaarts; zo kunnen ze het water bergen. De buitendijkse gebieden worden hier 'buitenlanden' genoemd.

Hooilanden met kievitsbloem

Op dit punt, vanaf de monding van de Westerveldse Aa in het Zwartewater, begint het unieke natuurterrein Buitenlanden Langenholte; een aaneengesloten buitendijks gebied langs het Zwartewater en de Vecht. Het gebied is nat en ruig en staat bekend om zijn uitgestrekte kievitsbloemhooilanden.

Wilde kievitsbloem

De natuurwaarden van Buitenlanden Langenholte zijn zo bijzonder, dat het terrein is aangewezen als beschermd Natura 2000-gebied. We beschermen hier onder andere de wilde kievitsbloem. Andere soorten die je tegenkomt zijn onder andere de gulden boterbloem, echte koekoeksbloem en grote pimpernel.

Havezate

Aan de binnenzijde van de dijk ligt een prachtig boerenerf met hoogstamfruitbomen. Op deze plek stond tot het begin 19e eeuw havezate 'Huize Westerveld'.

Buitenlanden Langenholte Kievitsbloem

Panorama

Vanaf hier heb je prachtig uitzicht over de kolken en buitenlanden van het Zwarte Water en de polder Mastenbroek.

Willem Blok

Veranderd landschap

Je zou het op het eerste gezicht niet zeggen, maar dit gebied is de afgelopen eeuw behoorlijk op de schop gegaan. Er werden kolken voor zandwinning gegraven en lange tijd was er een grote vuilstortplaats. Vanaf 1990 stopte de afvalstort en kreeg het gebied een nieuwe functie.

Aanplant

De afvalberg werd zorgvuldig ingepakt en afgedekt. Hierop werden bomen aangeplant. Ook aan de binnenzijde van de dijk werden de weilanden met bomen beplant. Zo ontstond het Westerveldse bos; een fijne plek om te recreëren en weer van de natuur te genieten.

Dutch mountain!

De heuvel in het landschap zal ons ook in de toekomst blijven herinneren aan de eigenaardige manier waarop wij in de 20e eeuw met ons afval omgingen. Heb je sterke kuiten? Maak dan een uitstapje naar het panoramapunt op de heuvel. Aan de andere kant van de heuvel komt je terug op de route.