De vraag naar drinkwater in Overijssel wordt de komende jaren groter. Nu wordt er in Overijssel zo’n 70 miljoen kuub per jaar aan grondwater onttrokken. Dat stijgt waarschijnlijk met dertig procent tegen het jaar 2050. Landschap Overijssel maakt zich zorgen om de negatieve effecten van grondwaterwinning op natuur en wil waar mogelijk samen optrekken met drinkwaterbedrijf Vitens.
Vechterweerd
Hans Pohlmann, manager Natuur bij Landschap Overijssel en strategisch omgevingsmanager Gerben Korten ontmoeten elkaar en bespreken de uitdagingen en kansen op een symbolische locatie: bij Vechterweerd. Dat is een productie- en winningslocatie van Vitens aan de rand van de Vecht bij Dalfsen. Hier grenzen de percelen van Landschap Overijssel en Vitens letterlijk aan elkaar. "Dit is een goed voorbeeld van hoe drinkwaterwinning en natuur elkaar óók kunnen versterken," licht Pohlmann toe. "Je ziet dat het hier helemaal in de omgeving past."
“We moeten het water dat we hebben zo lang mogelijk vasthouden en bufferen”
Vogels in het riet
De productieruimte en de opslagreservoirs gaan op in het landschap. Niet alleen het gebouw past in de omgeving. Ook het terrein is natuurinclusief ingericht. Pohlmann vervolgt: "Je ziet hier veel landschapselementen op het terrein, zoals singels, heggen en houtwallen en meidoornbosjes. In plaats van dat de vijver een rechte vierkante bak is, zijn er rietkragen aan de randen."
De ijsvogel gedijt goed in de omgeving van Vechterweerd. In het riet zingt een kleine karekiet. Ooievaars vliegen af en aan met nestmateriaal. Ze nestelen vlak naast het gebouw in een afgebroken boom. Op de vijver met rietkraag zijn allerlei soorten ganzen en eenden te vinden en in de heggen zitten grasmussen. Op de achtergrond, in de uiterwaarden van de Vecht, is de balts van een kievit te horen.
De tekst gaat verder onder de afbeeldingen.
Badkuip
Vechterweerd is niet alleen vanwege de natuurlijke inrichting ideaal. Juist door de locatie waar gewonnen wordt, heeft het weinig gevolgen voor de natuur zoals extra verdroging. Dat komt doordat er laag in het watersysteem gewonnen wordt. Overijssel is een soort badkuip. Met aan de ene kant de hogere zandgronden van de Veluwe en aan de andere kant de hogere zandgronden van Twente. De IJsselvallei is het laagste punt in de provincie. En hoe lager in het watersysteem je grondwater wint, hoe minder schadelijk de effecten op natuur.
Duurder
Gerben Korten licht toe: "Vanuit natuur zou je willen dat al het grondwater laag in het systeem, dicht bij de IJssel, gewonnen wordt. Consequentie is wel dat de drinkwaterdistributie dan minder duurzaam wordt en ook duurder. Om Twente van drinkwater te voorzien zou het via pijpleidingen die kant op moeten worden gepompt. Dat kost veel energie."
Verdroging
Als het aan Landschap Overijsel ligt, ziet Pohlmann die oplossing liever wel. Wat hem betreft wordt er zo min mogelijk water gewonnen op hoge zandgronden. "Verdroging is een van de drukfactoren op de natuur. Door meer water te onttrekken, worden de effecten van verdroging groter en daarmee de schade. Zeker als we weer droge jaren krijgen, met weinig regen. Een van de gevolgen van verdroging is massale boomsterfte in bossen. Hierdoor moeten bomen soms gekapt worden om veiligheid van bezoekers te waarborgen."
Water vasthouden
Beide mannen zijn het erover eens dat we als Nederland naar een ander watersysteem moeten. "We moeten het water dat we hebben zo lang mogelijk vasthouden en bufferen," stelt Pohlmann. "Dus zorgen dat het water de grond intrekt in plaats van het afvoeren via sloten, weteringen en rivieren. Momenteel wordt het regenwater dat in de winter gevallen is heel snel afgevoerd in het vroege voorjaar. Als we dat nou eens gaan vasthouden dan heeft iedereen er in de droge zomers ook nog wat aan!"
