Om de populatie heidekoeien in Nederland te versterken, maakt het Dinamo Fonds 33.500 euro vrij. Dat is goed nieuws voor de kudde van Landschap Overijssel die inmiddels meer dan 30 heidekoeien telt. In Nederland leven nu weer zo'n 150 exemplaren van dit historische runderras, dat in de vorige eeuw is uitgestorven in ons land.
De subsidie van het Dinamo Fonds gaat naar zes projecten, waaronder de kudde van Landschap Overijssel die graast op de Manderheide en in de Bergvennen. Doelen zijn de versterking van de populatie, de inzet als natuurgrazer en het welzijn van de zeldzame heidekoe in Nederland. Het fonds steunt het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN) & Wageningen Livestock Research (WLR) van Wageningen University & Research (WUR) met 10.000 euro voor onderzoek naar de Nederlandse populatie heidekoeien. Met als doel om van zoveel mogelijk heidekoeien-DNA te verzamelen en de genetische diversiteit in kaart te brengen. Daarnaast is 23.500 euro toegekend voor welzijn en beheer van zeven heidekoeienkuddes - waaronder die van Landschap Overijssel. In vier provincies begrazen ze 3.000 hectare natuur -en heidegebieden en bestrijden ze stikstofschade en versterken ze de biodiversiteit.
Essentiële rol
De heiderunderen waren eeuwenlang op de schrale zandgronden in het oosten van Nederland te vinden. Het aantal runderen dat een boer bezat, was gering aangezien er weinig grasland was. Net zoals het voor de heideschapen gebruikelijk was, werden de heidekoeien als gezamenlijke dorpskudde gehoed door een koeherder die ze in bermen langs wegen, op geoogste akkers en op de heidevelden liet grazen. Door het beperkte voedselaanbod waren de heiderunderen in vergelijking met de andere runderrassen zeer klein van bouw en hadden ze een kenmerkende reeachtige kop met grote ogen. Ze speelden een essentiële rol in het leven van kleine (keuter)boeren door te voorzien in melk, mest en vlees. Waarschijnlijk zijn ze eind jaren 30 van de vorige eeuw als ras uitgestorven doordat ze door melkveerunderen werden vervangen.
Comeback
In 2006 is een Deens heidekoeienras met genetische verwantschap met het uitgestorven Nederlandse heiderund, geherintroduceerd in ons land. Het kleine schrale runderras is zeer geschikt voor extensieve begrazing in natuurgebieden is nu als ideale natuurgrazer bezig met een comeback in Nederland. Dankzij een aantal toegewijde fokkers zijn er inmiddels ongeveer 150 dieren verdeeld over 10 tot 15 kuddes. Echter met rond de 100 geregistreerde vrouwelijke fokdieren in Nederland is het een grote uitdaging om de heidekoe als ‘eigen’ populatie te onderhouden en is de opzet van een duurzaam fokprogramma nodig. Het CGN doet in dat kader onderzoek naar de afstamming en genetische diversiteit binnen de kuddes heidekoeien in Nederland. Hoge verwantschappen tussen de dieren brengt het risico op inteelt met zich mee. Met de DNA- informatie kan de genetische diversiteit goed in kaart worden gebracht en worden ingezet bij een verantwoord fokprogramma.
Natuurgrazers bij uitstek
Heidekoeien zijn van oudsher zeer goede natuurgrazers en ze zijn zeer effectief om de jonge aanwas van bomen en struiken plus de grassen die door de stikstofaantasting versnelt groeien in natuur -en heidegebieden te bestrijden. Heidekoeien zijn anders dan gangbare melkkoeien. Ze zijn te vergelijken met de in de natuur levende zoogdieren zoals reeën, hazen of eekhoorns en worden geheel onderdeel van het natuurlijk systeem. En doordat ze winterhard zijn, kunnen ze gedurende alle seizoenen buiten blijven lopen en zelf hun voedsel zoeken in de gebieden.
Met de bijdrage van het Dinamo Fonds wordt de populatie heidekoeien als bijzonder ras versterkt en de inzet van de heidekoe in ons cultuurlandschap gestimuleerd. Zo kan deze historische natuurgrazer op den duur de plaats innemen van de Schotse hooglander of het Galloway rund.
Bekijk de video over de heidekoeien van Landschap Overijssel in de Bergvennen en Brecklenkampse Veld.
