(Bio)diversiteit in het Reestdal

Bezoekerscentrum De Wheem

Bezoekerscentrum De Wheem van Landschap Overijssel is een goed begin- of eindpunt van een middagje Reestdal. In deze fraaie boerderij midden in het Reestdal, is van alles te beleven. Behalve mooie exposities vind je er een leuke winkel en kun je er terecht voor een kopje koffie met wat lekkers.

Speelnatuur

Kinderen kunnen zich binnen vermaken in de dassenburcht of op het spannende Speelnatuurpad achter De Wheem. Ook worden regelmatig leuke (kinder-)activiteiten georganiseerd. Ook is het recept voor 'Reestdalkoek' er verkrijgbaar.

openingstijden De Wheem

Wandel- en fietsroutes

De Wheem is een Toeristisch Overstap Punt (TOP); een vertrekpunt voor wandel- en fietsroutes door het Reestdal. Naast de wandelingen van wandelnetwerk Vechtdal, kun je vanaf hier verschillende routes via de app van Landschap Overijssel volgen. Voor alle routes (ook speurroutes!), zie:

routes Landschap Overijssel

Welkom in het Reestdal

Op de grens van Overijssel en Drenthe ligt het Reestdal. Een eeuwenoud kleinschalig landschap met bos, heide, hooilanden en oude (keuter-/heren) boerderijen met een interessante geschiedenis. De Reest slingert, merendeels in haar oorspronkelijke vorm tussen Dedemsvaart en Meppel, door het landschap.

Een rijke historie

Natuurbeheer

Een groot deel van deze route gaat over terrein van Landschap Overijssel. Al 90 jaar beschermen, ontwikkelen en beheren wij de bijzondere natuur en het streekeigen landschap. Het natuurbeheer in het Overijsselse & Drentse Reestdal gebeurt in nauw overleg met de Natuurwerkgroep de Reest.

Diversiteit in het Reestdal

Streekeigen

In het Reestdal werken wij o.a. aan herstel van natuurlijke bosranden. Ook zijn er plekken waar we het bos gefaseerd uitdunnen en nieuwe streekeigen struiken aanplanten, zoals meidoorn, sleedoorn en Gelderse roos. En we zorgen ervoor dat de hooilandjes direct langs de Reest behouden blijven.

Meer over het natuurbehoud

Dekzandlandschap & waterbeheer

Tweede helft twintigste eeuw: de natte, lagere gronden van het dekzandlandschap werden in deze periode flink verbeterd met ruilverkavelingen. Hiermee werden de agrarische productieomstandigheden geoptimaliseerd door de percelen van boeren bijeen te brengen en de waterbeheersing te verbeteren.

Dekzandlandschap (link)

Natuurlijke klimaatbuffers

Het toekomstige natuurbeheer heeft ook onze grote aandacht. Verschillende natuurorganisaties in Nederland pleiten voor het aanbrengen van natuurlijke 'klimaatbuffers' om ons landschap klimaatbestendig te maken. 'Klimaatbuffers' zijn gebieden waar de natuurlijke processen de ruimte krijgen.

Project beekdal, fase 1

Proef de streek 'Reestdal'

Brasserie de Boerderij ligt in het hart van camping Si-Es-An. De kok(s) werken graag met streekproducten uit het Reestdal, en dat proef je!

Openingstijden Brasserie

Insectenexpeditie bij Si-Es-An

Op het campingterrein wordt er van alles aan gedaan om het insectenleven te verbeteren. Denk aan een insectenhotel, maar ook het planten van inheemse plantensoorten en een vlinderstruiken. Tevens zijn er unieke accommodaties geplaatst.

Lees meer...

Motorikpark & Outdoor

Zowel passanten als campinggasten kunnen aan De Haar in Balkbrug gebruik maken van het Motorikpark (een uitdagende speeltuin) en het Reestdal Outdoor (sportieve spelelementen). Informeer naar de (groeps)mogelijkheden bij.

Reestdal Outdoor

Project Vipera Verbindt...

Najaar 2008: de vier gebieden voor dit project waren Boswachterij Ommen, Boswachterij Hardenberg, Boswachterij Staphorst, natuurgebied Haardennen en landgoed De Eese. Opgesteld door Stichting RAVON samen met Landschap Overijssel en in samenwerking met Bosgroep Noordoost Nederland.

Natuurberichten (open de link)

Naast de adder biedt het plan ook nieuwe kansen voor dieren als levendbarende hagedis, heikikker, heideblauwtje, bruine eikenpage, moerrassprinkaan en zeldzame planten als klokjesgentiaan, beenbreek (middelste foto), en ronde zonnedauw.

Echt boerderijvlees

De familie Emmink runt deze boerderij die tussen de Staatsbossen en het Reestdal in ligt. Ze houden zich bezig met het fokken van het Franse vleesras Blonde d’Aquitaine. Het zijn mooie, elegante dieren met een zeer constante vleeskwaliteit.

Vleeskoe 'Blonde d’Aquitaine'

Dit koeienras loopt bijna jaarrond buiten, alleen in de winter gaan ze op stal. Bij Emmink zijn de dieren op de boerderij gehuisvest in ruime hokken met stro. De voeding van de dieren wordt door hunzelf verbouwd en aangevuld met krachtvoer.

Boerderijwinkel

Kom gerust even kijken op het erf tijdens de openingstijden van de boerderijwinkel. Dit is op vrijdag en zaterdag van 13.00 tot 17 uur. De slogan van dit bedrijf is: 'Uut 't Veld Boerderijvlees, u proeft gewoon het goede leven'.

Lees meer

Zuivelboerderij De Waard

Op Zuivelboerderij de Waard wordt boerenzuivel gemaakt. Om de lekkerste melk bij elkaar te grazen, lopen de koeien een groot deel van het jaar in de wei. En daardoor proef je het Reestdal in de zuivel. Openingstijden winkel: vrijdag 13.00 uur tot 17.00 uur, zaterdag 10.00 uur tot 16.00 uur.

Zuivelboerderij De Waard

Boerenkaas en Reestlanderwijn

Boerenkaas en wijn uit het Reestdal, twee heerlijke streekproducten die uitmuntend met elkaar te combineren zijn.

Hooiberg, informatiehut

Op het erf, links van de grote schuur, staat een hooiberg waar binnen veel te lezen is over het boerenleven en de natuurlijke zuivel uit het Reestdal.

Blij in de wei

Echt een bijzondere (koe)belevenis in het voorjaar is de traditionele 'koeiendans' bij Zuivelboerderij De Waard. Op die dag worden er tevens voor het hele gezin, rond het thema 'Blij in de wei', allerlei leuke activiteiten georganiseerd.

Biodynamische teelt

In 2003 is de Reestlandhoeve begonnen met de aanplant van deze wijngaard die nu een oppervlakte van 3 ha beslaat. De grond in het Reestdal leent zich goed voor druiventeelt. Zo zit er 'ijzeroer' in de zanderige en waterdoorlatende bodem.

De druiven worden zoveel mogelijk biologisch en biodynamisch geteeld. Om de druivengroei te stimuleren, en ziektes te voorkomen, wordt gewerkt met homeopathische middelen, compostthee en mineralen. Dit geeft deze wijn uit het Reestdal een bijzondere, eigen smaak en bouquet.

Druivenrassen

Op de Reestlandhoeve worden verschillende druivenrassen geteeld, zoals de Regent, Solaris, Johanniter en Muscat-Blue. De Regentdruif zit in wijnen als 'Reestlander Parel' en 'Reestlander Rosé'. In de 'Reestlander Wit' zijn de Solaris- en Johanniterdruiven gebruikt.

Wijnstokken leasen?

Op de Reestlandhoeve is het mogelijk om wijnstokken te 'leasen'. Dus heb je altijd al wijnboer of boerin willen worden? Dan is dit je kans. Stap na je wandeling of tijdens je fietstocht even binnen in het gebouw 'Wijnbarn' en vraag naar de mogelijkheden. Klik op de link.

Wijn van Nederlandse bodem

Staatsbos, woeste gronden

De kaart stamt uit 1923. Bron: grote historische atlas Overijssel. Onderste foto: aanleg staatsbos op de woeste gronden (veenmoeras) nabij de huidige parkeerplaats aan Vijverweg. Bron: Beeldbank museum Palthehof. Klik op de link om het verloop aan landkaarten Nederland vanaf 1815 te bekijken.

'Topo Tijdreis - 200 jaar

Bosvijver 'Zwarte Dennen'

De naam 'Zwarte Dennen' is in dit veengebied ontstaan doordat er voor de mijnbouw vele zwarte dennen zijn aangeplant en na circa 50 jaar werden gekapt. In boswachterij Staphorst werd er ook een bosvijver voor recreatie aangelegd. De huidige speelvijver trekt vele bezoekers maar ook de knoflookpad.

Staatsbosbeheer Zwarte Dennen

Knoflookpad

De woekerende waterplant 'aarvederkruid' verankert zich sterk in de grond en vormt, vooral bij hoge temperaturen, lange slierten onder het water. Zeer ontmoedigend voor de zwemmers. Maar voor de verschillende amfibieën, waaronder de beschermde knoflookpad, een eldorado. Foto: Martijn Bunskoek.

Lees meer over de knoflookpad

Over de Zonnehorst

In 1980 is het biologisch-dynamische tuinderij 'de Zonnehorst' gestart vanuit een visie dat wij als mensen verantwoordelijk zijn voor de aarde, met een rijke biodiversiteit als basis (zowel boven als onder de grond). Hun slogan - geZONde bodem en voeding, met liefde gedeeld.

Op de tuinderij zijn hagen, poelen, overhoekjes, (hakhout) bosjes, een voedselbos, kruidenrijke graslanden en akkerranden aangelegd / ontwikkeld die gezorgd hebben voor hoge natuurwaarden. Daarnaast beheert 'de Zonnehorst' de naast het bedrijf gelegen 4 ha grote waterberging.

In het kader van de Kaderrichtlijn Water is in 2013 kanaal de Beentjesgraven, die langs het bedrijf loopt, natuurlijker ingericht. Onderdeel hiervan was de aanleg van een 4 ha grote waterberging. Op eigen initiatief heeft De Zonnehorst het onderhoud in beheer.

Waterberging 2021

Natuurnieuws bij de Zonnehorst

Niet alleen het voedselbos ondergaat een mooie ontwikkeling aan diversiteit, maar ook de natuur op de grote tuinderij. Terugkerende heide, zonnedauw, diverse andere bijzondere planten en vogels die op de rode lijst hebben zich er inmiddels gevestigd. Ook de otter heeft zich al laten zien.

Waarnemingen 'de Zonnehorst'

Boerderijwinkel

De boerderijwinkel bied een ruime variatie aan biologisch producten: groenten, fruit en droogwaren, zuivel, broodbeleg en een klein aanbod aan vlees. Klik op de link

Openingstijden winkel

Zonnehorstpad (2 km)

Het eerste Zonnehorstpad van 1.5 km in 2012 heeft in 2021 een ander verloop gekregen door de aanleg van de 4 ha grote waterberging met stuw en langs de nieuwe akkers van 'de Zonnehorst'. Tijdens de openingstijden van de boerderijwinkel kun je binnen de routebeschrijving van 2 km ophalen.

Natuurcamping en pipowagen

In de zomermaanden zijn er een aantal kampeerplaatsen beschikbaar achter op het land voor de wat avontuurlijke en rust zoekende kampeerder. De slaapwagen (2 personen), staat vermeld bij... (klik op de link).

Bekijk de mogelijkheden (link)

Brouwersgat, zandwinningsplas

Het Brouwersgat is genoemd naar Cornelis Brouwer, de eigenaar van dit stuk land voordat het een plas was. De Bijkersplas, nu een mooie visplek, is rond 1969 ontstaan door het dempen van het kanaal 'De Dedemsvaart'. Je kunt ook een ommetje van circa 2 km maken. Foto: sportvisserij Oost Nederland.

Sportvisserij Oost Nederland

Woeste grond tot buurtschap

Vanaf 1900 werd de schop en ander materieel ter hand genomen om de nog overgebleven woestenij in te wisselen voor vruchtbare akkers en weidegronden. Zo werd vanuit de 'woeste grond' de huidige hechte buurtschap 'Vinkenbuurt' gesticht. Foto: Klaas Poppens.

Lees meer

Kunstwerk 'De Twee Vinken'

Kinderen van de basisschool hebben aan de hand van kunstwerken de agrarische achtergrond van deze buurtschap in beeld gebracht in de wandeling 'rondje Vinkenbuurt'. De informatie is te lezen op het infopaneel. Er staat bij het pleintje met banken ook een schuilhut.

Zichtstal Koonstra

In de serrestal van melkveebedrijf Koonstra lopen de koeien vrij rond. U bent van harte welkom bij het bord 'open' (of vooraf even bellen) om een kijkje te nemen onder het genot van een kop koffie of thee. Een rondleiding individueel is niet mogelijk, wel met een groep in overleg vooraf.

Vrijloopkaas 'de Weldaad'

De koeien op het Melkveebedrijf Koonstra in de Vinkenbuurt krijgen alleen regionaal geteeld voer. Zo is de herkomst goed te traceren en belasten ze het milieu minimaal. Bovendien is het voer GMO vrij. Van de melk die er geproduceerd wordt er heerlijke vrijloopkaas gemaakt en dat proef je!

De boer als gastheer

Wat is hier te beleven...

In de ontvangstruimte hangen schilderijen van de boerin; portretten en landschappen. De koeien in de natuur vormen een grote inspiratiebron. Bij 'open' zijn er streekproducten te koop in de boerderijwinkel zoals een 'weldaad' kaas en o.a. jam in verschillende smaken van 'Wijngaard Varsenerhof'.

Bedelaarskolonie Ommerschans

In 1819 gaf Koning Willem I het vruchtgebruik van de oude Ommerschans, gelegen even ten zuiden van het dorp Balkbrug en ten noorden van de gemeente Ommen, aan de Maatschappij van Weldadigheid. Die had het jaar ervoor haar eerste kolonie (Frederiksoord) bij het Drentse Vledder ingericht.

Aannemer Eltje Nuis bouwde op de binnenplaats van de voormalige schans een enorm gebouw; circa 100 x 100 meter en 2 verdiepingen hoog. (Op de foto, het verval.) Dat bood toen plaats aan 1000 bedelaars, die te werk werden gesteld op één van de werkplaatsen op het terrein of op een van de 21 hoeves.

Historie 21 hoeves

Het werk in de kolonie Ommerschans bestond uit veld-en fabrieksarbeid. Het hoofddoel was echter veldwerk. Hiervoor werden 21 hoeves gebouwd, ieder met 35 ha grond. Verdeeld over het 700 ha groot gebied en aangelegd volgens een vast patroon van paden en lanen, orthogonaal (zie plattegrond).

Vind je weg in Ommerschans

Hoe het verder ging

Ten oosten van de Ommerschans ontstond een heuse veenkolonie, waarbij kanaal De Dedemsvaart (tussen Hasselt en Ane) werd gebruikt voor het afvoeren van turf uit de nieuwe veenderijen. Tevens ook voor het aanvoeren van veroordeelde bedelaars en mest- en bouwstoffen voor de bedelaarskolonie.

Lees meer over dit kanaal

Aanleg waterberging

November 2018: de gemeente Hardenberg heeft een stuk grond aangekocht naast de volkstuintjes ter grootte van ongeveer 2.750 vierkante meter. Hier werd een verdieping gemaakt zodat het overtollige water vanuit de wadi, via een nog aan te leggen waterafvoer, naar de nieuwe berging kan stromen.

Begin 2019: deze waterberging werd tevens aangesloten op de nabijgelegen visvijver 'De Belte' zodat het daar overtollige water, ook naar de berging kan. Tevens wordt er een aansluiting gemaakt op de bestaande sloot halverwege het weiland en nabij korenmolen De Star.

Lees meer

Nieuw groengebied

Naast de waterberging zijn nieuwe bomen en struiken aangeplant waardoor er een nieuw groengebied ontstaat. Het is dan ook mogelijk om langs de waterberging naar het pad om visvijver 'De Belte' te wandelen. Eind 2022; realisatie van een stuw aan de zuidkant van Balkbrug, nabij Veldzicht is afgerond.

Ontstaan visvijver 'De Belte'

De huidige visvijver 'De Belte' is eind jaren 60 ontstaan, dit is een zandafgraving waarbij het zand gebruikt is voor het dempen van het kanaal 'De Dedemsvaart'.

Informatie visvijver (link)

Historie Molen de Star

De molen aan de Koloniewijk (foto) is gebouwd in 1848. Vanaf de kruising Balkbrug had je zicht op de molen en het magazijn. Om graan te lossen kon men met een puntertje tot in de molen varen. In 1974 is de molen verplaatst naar de huidige locatie, in 2002 'Het Magazijn'.

De achtkantige Korenmolen De Star staat circa 100m buiten het dorp zodat hij veel wind kan vangen voor het malen van het graan. Op de begane grond is een stukje geschiedenis van de Star en Het Magazijn. Beiden zijn industriële monumenten.

Geschiedenis molen De Star

Molenwinkeltje De Star

Op elke zaterdag is het mogelijk om tussen 10 en 16 uur een aantal streekproducten in 'Het Magazijn' te kopen, waaronder meel van de regionale molen.

Project 'water op maat'

Maar liefst op vijf locaties werd het riviertje 'de Reest' in het jaar 2015 ondieper gemaakt. Over een afstand van ongeveer 50 meter is op zo’n plek zand gestort en de bodem met 50 centimeter opgehoogd. Het doel van het 'verondiepen' is de afvoer van water te beperken. Het moet niet tegelijk...

... in de benedenloop van de Reest (lees: Meppel) terecht komen. Bovenloop en middenloop van de beek moeten dan meer water bergen en minder afvoeren. Bruggen bij Rabbinge en Den Huizen en Den Kaat werden vervangen. Bij twee stuwen werden vispassages aangelegd. Foto's: hetreestdal.nl

Zoek op een onderwerp

Knijpstuwen; o.a. bij Den Kaat

Men spreekt in kringen van waterbeheerders ook wel over knijpconstructies. Het gaat hier om twee puntdeuren achter een brug die onder normale omstandigheden open staan. Bij extreme regenval gaan de deuren dicht. De locaties zijn Den Kaat, Rabbinge en Vledders (ter hoogte van IJhorst).

Bruggen over rivier de Reest

Tegenwoordig heeft het beschermde natuurgebied rond het grensriviertje de Reest een heel ander aanzicht gekregen. Zo ook de 'herstelde' bruggen over het grensriviertje de Reest. Foto: herstelde Reestbrug in Den Huizen. Meer weten over de 37 Reestbruggetjes? Open de link.

Bruggen over rivier de Reest

Zandhoogte Den Kaat

Als je kijkt naar de zijkanten van deze weg, dan zie je dat het hoger ligt dan de omgeving. Deze weg ligt namelijk op een natuurlijke zandhoogte. Dit soort zandhoogten zorgden vroeger voor een goede verbinding tussen Ommen, Balkbrug en Ommerschans richting Zuidwolde.

Brug en Molen

Ten noordoosten van buurtschap Den Kaat kruist deze eeuwenoude weg het riviertje de Reest. Al sinds begin 1600 was hier een brug. In de 17e eeuw stond hier ook de Katingermolen, een zogeheten 'standerdmolen'. Een van de eerste molentypen in Nederland.

Lees meer over deze molen

Natuurbeheer Rabbingerveld

Jaar 2017: deze landbouwgronden werden omgevormd tot een natuurgebied. Het Rabbingerveld, in beheer van Het Drentse Landschap, ontwikkelde zich tot een divers natuurgebied in het Reestdal. Je zag al vrij snel een enorme groei van zonnedauw en moeraswolfsklauw. Foto's: ontwikkeling nieuwe natuur.

Waarneming van hetreestdal.nl

Na een paar jaar was de grond begroeid met struikheide. De lagere delen waren bedekt met dopheide met daartussen een keur aan veelkleurige en vormenrijke mossen en korstmossen. Hedendaags kun je er door wandelen via de markering van het Drentse wandelnetwerk richting het natuurgebied Wildenberg.

Rabbingerveld Drents landschap

Top Takkenhoogte

Op de top van Kijkheuvel Takkenhoogte word je beloond met een prachtig uitzicht over het natuurgebied Takkenhoogte / Meeuwenveen. Zo kun je de zwaluwwand zien als je naar rechts kijkt richting het woonhuis.

De grazers op de Takkenhoogte

Stichting Het Drentse Landschap zet voor het beheer van grote natuurgebieden grazers in, waaronder Schotse Hooglanders. Tijdens een rondwandeling in de zomermaanden, kun je ze ontmoeten op de Takkenhoogte. Houd voldoende afstand, vooral als ze kleine kalfjes hebben.

Natuurbeheer Drents Landschap

De naam Takkenhoogte

Op het informatiebord bij parkeerplaats Takkenhoogte lees je alles over deze omgeving. Zo ook over de naam 'Takkenhoogte', één van de vele 'mysteries' van het Reestdal. Benieuwd naar de andere mysteries? Open de link en...

Lees snel verder...

Wat is een 'potstal'?

Op beheerboerderij De Pieperij worden Limousin-runderen ingezet bij het beheer van de natuurgebieden. Zij dragen bij aan herstel en behoud van het oude cultuurlandschap in het dal van de Reest. 's Zomers graast het vee op de weilanden en hooilanden.

De eeuwenoude kringloop...

In de winter staan de koeien in de potstal op stro, afkomstig van de akkers. De stalmest wordt verdeeld over de essen waarop graan wordt verbouwd. Het graan wordt in de winter, samen met hooi afkomstig van de beekdalen, gevoerd aan het vee: een eeuwenoude kringloop van voedingsstoffen.

Potstal in Drenthe (open link)

In de zomermaanden grazen de vleeskoeien van Het Drentse Landschap op de weidegronden in het natuurgebied Takkenhoogte en de buurtschap Rabbinge. Bij beheerboerderij de Pieperij wordt ook vlees verkocht van het Drents Landschap. Op elke eerste zaterdag van de maand kraampjes op het erf.

Vlees van het landschap (link)

Zomers Rustpunt in kapschuur

In de kapschuur is een zogeheten Rustpunt (selfservice, prijslijst aanwezig) met een zomers terras op het boerenerf. Geopend vanaf april tot 1 oktober. Open de link.

Boerderijrustpunt Pieperij

Boerenerven

In 2009 zijn in het kader van het project 'Erven in het Reestdal' 35 boerenerven van streekeigen plantmateriaal voorzien. Doel van dit project is het qua inrichting en beplanting inpassen van erven in het omliggende landschap.

Aan de Overijsselse kant zijn op 16 erven windsingels, fruitbomen, hagen, erfbomen, laanbomen en erfbosjes hersteld of aangeplant. Met het vervolg project 'Streekeigen huis en erf' worden nog veel andere boerderijen en erven opgeknapt.

Lees meer...