Kids avonturen door het Reestdal

Welkom in het Reestdal

Vroeger zag dit gebied er heel anders uit, je zag rond Balkbrug, Oud-Avereest, Westerhuis in Overijssel en de gronden Wildenberg, Nolderveld, Pieperij en Drogtzee in de provincie Drenthe, uitgestrekte woeste gronden zover het oog reikte. Tussen 1897-1947: Ja heus, er reed ook nog een stoomtram!

Lopen langs de Reest (video)

De Haar en het Westerhuizingerveld waren vroeger ook uitgestrekte, woeste gronden. Na de ontginningen, beginjaren 20ste eeuw, vestigden zich boeren in het gebied. Ze vormden samen een buur(t)schap en maakten de gronden geschikt voor de landbouw langs de Reest of er vestigden zich campings op.

Lees meer over de historie

Stikstof en biodiversiteit

Door de eeuwen heen hebben mensen het landschap veranderd. Met name in de laatste eeuw is de verandering in hoog tempo gegaan. Natte plekken zijn drooggelegd, de landbouw is grootschaliger geworden, heide is eentonig en grootschalig grasland of maïsveld geworden en steden en wegen zijn aangelegd.

Biodivers landschap (link)

Podcasts Landschap Overijssel

Overijssel is een prachtige provincie met veel verschillende landschappen en hun kenmerkende streekeigenheid. Met een serie van twaalf unieke podcasts nemen we de luisteraar mee op een audiotour door het unieke Overijsselse landschap. Luister je ook mee in twaalf verhalen? Open de link.

Podcast van het landschap

Toen: De Weeme

Toen monniken het kerkje in Oud Avereest stichtten, kreeg de pastoor een boerderij met grond erbij. Dit erf werd 'De Weeme' genoemd. In de 18e/19de eeuw was De Weeme in gebruik als boerderij en herberg. Op zondag werden hier na kerktijd de laatste nieuwtjes uitgewisseld in de gelagkamer.

Nu: De Wheem

Sinds het jaar 1979 is Landschap Overijssel de beheerder van de monumentale boerderij (De Weeme) De Wheem. Dit boerderijtype is een zogeheten 'Hallenhuis'. Wanneer De Wheem geopend is, bekijk ook even de constructie van de gebinten, de gelagkamer van toen en de toga van de dominee in 't opkamertje.

Bezoekerscentrum De Wheem

Betekenis levensboom

Sta even stil bij de 'levensboom' boven de voordeuren, o.a. buurtschap.Oud Avereest. Zie je verschil? De witte boom (gietijzer), heeft een symbolische functie. Met zijn wortels in de bodem en takken gericht naar boven, kan hij worden gezien als een verbinding tussen hemel en aarde; het geeft geluk.

Bezoekerscentrum De Wheem

Bezoekerscentrum De Wheem van Landschap Overijssel is een goed begin- of eindpunt van een middagje Reestdal. In deze fraaie boerderij midden in het Reestdal, is van alles te beleven. Behalve mooie exposities vind je er een leuke winkel en kun je er terecht voor een kopje koffie met wat lekkers.

Speelnatuur

Kinderen kunnen zich binnen vermaken in de dassenburcht of op het spannende Speelnatuurpad achter De Wheem. Er worden regelmatig leuke (kinder-)activiteiten georganiseerd. Ook is het recept voor 'Reestdalkoek' er verkrijgbaar.

openingstijden De Wheem

Wandel- en fietsroutes

De Wheem is een Toeristisch Overstap Punt (TOP); een vertrekpunt voor wandel- en fietsroutes door het Reestdal. Naast de wandelingen van wandelnetwerk Vechtdal, kun je vanaf hier verschillende routes via de app van Landschap Overijssel volgen. Voor alle routes (ook speurroutes!), zie:

routes Landschap Overijssel

Natuurbeleving dichtbij...

Vaak trekken kinderen met hun begeleiders er in de natuur er niet zoveel meer op uit dan vroeger. Toen groeide je als kind veel meer op met het ritme van de natuur en haar leef omgeving. Landschap Overijssel wil mensen inspireren er meer op uit te trekken en middels creativiteit de natuur beleven.

Speelnatuurpad De Wheem

Bij de poort van Bas de Das (naast het informatiebord) start het Speelnatuurpad (gemarkeerd met een dassenkop). De kinderen maken kennis met verschillende dieren in het Reestdal, het begint al op de parkeerplaats bij het kleinste (dieren)hotel en een insectenmuur.

En verderop, na het brugje, kom je langs een poel. Het leefgebied van padden, salamanders en libellensoorten. In het speelbos is het klimmen en klauteren en misschien wil je wel een hut bouwen? We wensen jullie veel plezier!

De vlindermuur

Op de parkeerplaats van De Wheem staat wel een bijzondere muur. Op het bordje staat voor wie dit muurtje is gemaakt. De foto is gemaakt na de aanleg, zie jij nu precies hetzelfde muurtje? En, zie je daar ook insecten rondvliegen, uitrusten of snoepen van de honing wanneer er bloemen bloeien?

Een kijkje bij de kikkerpoel.

Kikkers voelen zich thuis in kleine, ondiepe waterplassen. In een kikkerpoel vinden ze eten en kunnen ze zich voortplanten. Water trekt insecten aan; het favoriete voedsel van de kikker.

Padden, salamanders, libellen

Het is een kleine poel, maar op sommige plekken is het water toch dieper dan één meter. Naast kikkers spot je ook wel padden en watersalamanders. Foto: Mark Zekhuis. Ook voor sommige andere dieren, zoals libellen, is de poel een geschikte omgeving.

Klim in de toren!

In deze hoge speeltoren ben je voor heel even een specht. De gaten zie je nog in de toren zitten. Kijk er maar eens doorheen!

Egelhut

Op deze speelplaats loop je ook over een boomstam, slinger je met een touw over de slangenkuil, speel je in de egelhut en ondertussen kunnen de volwassenen even uitrusten op een bankje.

Kijken in een nestkastje

Wel eens in een vogelhuisje geweest? Nog niet? Nu kan het, want in dit levensgrote vogelhuisje kun je binnen kijken en je proberen voor te stellen hoe een vogel woont. Hoe leuk is dat!

Bouw je eigen hut

Op de speelplek kun je naar hartenlust spelen, klimmen, klauteren, sjouwen, hutten bouwen; het mag en kan allemaal! Ben je al moe na deze ontdekkingsreis? Dan kun je ook even uitrusten op het bankje.

Dassen in het Reestdal

Tijdens de avondschemering gaan deze grote zoogdieren op zoek naar geschikt eten in het bos of langs akker-/weidegronden. Dassen zijn echte alleseters, omnivoren met een moeilijk woord. Ze lusten, behalve mollen en wormen etc. ook wel de rijpe appeltjes uit de boomgaard rond boerderij De Wheem.

Lees meer over de das (link)

Dassen kijken...

Wil jij ook wel eens dassen van dichtbij bekijken? Dat is mogelijk in een zogeheten Dasmobiel van Landschap Overijssel. Echt een heel bijzondere belevenis om dit samen te ondernemen! Maar daarvoor heb je vooraf wel een reservering te maken. Klik op de link voor een datum.

Dassen kijken... (link)

Boerenerven

In 2009 zijn in het kader van het project 'Erven in het Reestdal' 35 boerenerven van streekeigen plantmateriaal voorzien. Doel van dit project is het qua inrichting en beplanting inpassen van erven in het omliggende landschap.

Aan de Overijsselse kant zijn op 16 erven windsingels, fruitbomen, hagen, erfbomen, laanbomen en erfbosjes hersteld of aangeplant. Met het vervolg project 'Streekeigen huis en erf' worden nog veel andere boerderijen en erven opgeknapt.

Lees meer...

Wat is een 'potstal'?

Op beheerboerderij De Pieperij worden Limousin-runderen ingezet bij het beheer van de natuurgebieden. Zij dragen bij aan herstel en behoud van het oude cultuurlandschap in het dal van de Reest. 's Zomers graast het vee op de weilanden en hooilanden.

De eeuwenoude kringloop...

In de winter staan de koeien in de potstal op stro, afkomstig van de akkers. De stalmest wordt verdeeld over de essen waarop graan wordt verbouwd. Het graan wordt in de winter, samen met hooi afkomstig van de beekdalen, gevoerd aan het vee: een eeuwenoude kringloop van voedingsstoffen.

Potstal in Drenthe (open link)

In de zomermaanden grazen de vleeskoeien van Het Drentse Landschap op de weidegronden in het natuurgebied Takkenhoogte en de buurtschap Rabbinge. Bij beheerboerderij de Pieperij wordt ook vlees verkocht van het Drents Landschap. Op elke eerste zaterdag van de maand kraampjes op het erf.

Vlees van het landschap (link)

Zomers Rustpunt in kapschuur

In de kapschuur is een zogeheten Rustpunt (selfservice, prijslijst aanwezig) met een zomers terras op het boerenerf. Geopend vanaf april tot 1 oktober. Open de link.

Boerderijrustpunt Pieperij

Top Takkenhoogte

Op de top van Kijkheuvel Takkenhoogte word je beloond met een prachtig uitzicht over het natuurgebied Takkenhoogte / Meeuwenveen. Zo kun je de zwaluwwand zien als je naar rechts kijkt richting het woonhuis.

De grazers op de Takkenhoogte

Stichting Het Drentse Landschap zet voor het beheer van grote natuurgebieden grazers in, waaronder Schotse Hooglanders. Tijdens een rondwandeling in de zomermaanden, kun je ze ontmoeten op de Takkenhoogte. Houd voldoende afstand, vooral als ze kleine kalfjes hebben.

Natuurbeheer Drents Landschap

De naam Takkenhoogte

Op het informatiebord bij parkeerplaats Takkenhoogte lees je alles over deze omgeving. Zo ook over de naam 'Takkenhoogte', één van de vele 'mysteries' van het Reestdal. Benieuwd naar de andere mysteries? Open de link en...

Lees snel verder...

Het Nolderveld toen

Zo'n duizend jaar geleden was het Reestdal een gebied met grote veenmoerassen en dichte broekbossen. Wie goed speurt kan nog een aantal 'horsten' (zandkoppen) ontdekken. Rond 12e eeuw kwamen boeren uit het noorden naar dit gebied, op zoek naar een betere toekomst. Foto: zogeheten broekbos.

Geologie van Nederland

Het Nolderveld nu

Het is niet voor te stellen dat het Nolderveld van toen, nu een groot omheind heidereservaat is. In het laagland liggen de voor Nederland zo kenmerkende veenweidegebieden, het decor voor weidevogels en de veenmol. Een opmerkelijke krekel. Open de link.

Wat is een veenmol?

Fijn dat je er bent

Ga je gezellig mee avonturen door het kabouterwoud? Dat is handig, de kabouters in het bos wijzen je de weg tijdens de korte rondwandeling (circa 400 m) door het bos! Maar vergeet niet om de leuke doedingen op de borden te lezen hoor. Veel plezier samen!

Planten als vertellers

Reservaat Schrapveen (kwetsbaar en niet toegankelijk) heeft vanwege haar moerassige hooilanden een grote natuurwaarde. De zeldzame planten vertellen stuk voor stuk iets over de plek waar ze groeien en worden daarom nauwlettend gevolgd door de beheerder Het Drentse Landschap. Klik op de link.

Leestekens van het landschap

Moeraskartelblad

In het Reestdal groeit een bijzondere plant die het gemis van de orchidee ruimschoots compenseert: 'Moeraskartelblad' (onderste foto: archief HDL). Deze plant bloeit in het voorjaar en houdt van de drassige, matig voedselarme grond van reservaat Schrapveen.

Moeraskartelblad op video

Grensriviertje de Reest

Het riviertje de Reest ligt op de grens van de provincies Drenthe en Overijssel en stroomt vanaf Dedemsvaart naar Meppel. De Reest is een typische laaglandbeek. Sterk meanderend door een vlak landschap en met een verval van slechts 5 meter over een afstand van 37 kilometer.

Uitgestrekte hoogvenen

Van oorsprong is de Reest een hoogveenbeek. Vroeger ontving het riviertje zijn water uit de grote en uitgestrekte hoogvenen rond onder meer Slagharen, Hardenberg en Dedemsvaart. De Reest voerde toen het water af van dit 30.000 tot 40.000 ha groot niemandsland.

Overstroming oeverlanden

Daardoor was de waterafvoer van de Reest erg regelmatig en overstroomden oeverlanden alleen in de wintermaanden. Vooral in de 19de eeuw namen veenafgravingen grote vormen aan. Om het water af te voeren werden de Hoogeveensche Vaart en de Dedemsvaart gegraven.

Lees meer over het beekdal

Geschiedenis Dedemsvaart, turf

In de omgeving van Dedemsvaart werd vroeger veel turf (gedroogd veen) gewonnen. De plaats is vernoemd naar Baron Van Dedem die een gelijknamig 40 km lang kanaal liet graven tussen Hasselt (Ov) en Ane (Dr).

Nog meer geschiedenis (HVA)

Langs het kanaal ontstond tussen 1811 - 1820 een veenkolonie: het begin van het dorp Dedemsvaart. Dedemsvaart behoort tot de streek Avereest, waar ook Balkbrug en Oud Avereest bij horen. Sinds de gemeentelijke fusie van 2001 hoort Avereest bij de gemeente Hardenberg.

Historie gemeentegrenzen

Streekmuseum 'De Kalkovens'

In Nederland waren begin 19e eeuw op ruim 100 locaties schelpkalkovens in gebruik. Na WOII ging het slechter met de ovens. Belangrijkste oorzaak was de toenemende import van goedkopere kalk uit steengroeven en de opkomst van de cementindustrie. Tegenwoordig is de kalkoven in Dedemsvaart een museum.

Kalkovens in Nederland

Telescopische Gashouder

De gashouder van Dedemsvaart, een zogenaamde natte telescopische gashouder, werd in 1932 gebouwd en deed dienst tot 1987. Gashouders zijn reservoirs waarin gas werd opgeslagen om later naar particulieren en bedrijven te worden getransporteerd. De gashouder is nu het Vestzaktheater.

Gashouder Podium Dedemsvaart

Routes Landschap Overijssel

2018: Ter gelegenheid van het 200 jarig bestaan van de gemeente Avereest werd er door een gelegenheidsgroep twee HVA routes tussen Oud Avereest en Ommerschans in de gemeente Hardenberg door Landschap Overijssel gepubliceerd. Link: kies één van de routes die starten bij het bezoekerscentrum De Wheem

Routes Landschap Overijssel Bezoekerscentrum De Wheem

Streekmuseum 'De Kalkovens'

Toegang tot het streekmuseum wanneer het witte ophaalbrugje is neergehaald. Wandel over het terrein langs de drie kalkovens naar de museum-ingang van de Historische Vereniging Avereest (HVA). Welkom, we laten jou/jullie graag zien wat we zoal te bieden hebben.

Lees meer over het museum

Kinderboerderij Dekibo

Als u met de kinderen bent, dan kunt u even een pauze nemen bij deze kinderboerderij. Meer informatie en de openingstijden, zie onderstaande link.

Scheepvaart op de Langewijk

Druk scheepvaartverkeer was er op de Langewijk tot de jaren '70 richting de plaats Ane. Op de foto: links de Kalkwieke richting Kalkovens, kwekerij Ramaker, een pand met de zeven linden en op de achtergrond de RK Kerk St. Vitus nabij het bruggetje.

Scheepswerven in Dedemsvaart

Ateliertuin Marie Louise Minke

Voordat je de verrassende belevingstuin van beeldend kunstenaar Marie Louise Minke gaat bezoeken, graag even aanbellen bij de voordeur. In de ruimtelijke ateliertuin staan objecten die gemaakt zijn van natuurlijk materiaal dat voor een bijzondere sfeer zorgt.

Lees meer

Vonders over de Reest

Over de Reest ligt een aantal vonders (smalle bruggen van planken) die er vroeger voor zorgden dat de mensen aan de verschillende zijden van het grensriviertje de Reest, contact met elkaar konden hebben. Herstel van dit brugje 'Het Jodenvonder' was in 1997.

Verhaal mysterie Jodenvonder

Het Jodenvonder

De naam 'Jodenvonder' zou zijn ontstaan nadat een joodse marskramer op deze plek in de Reest verdronk. Tussen de 17e en 20e eeuw trokken deze zogenaamde 'kiepkerels' door Noord-Nederland met hun koopwaar in een mand op de rug ('kiep' is Nedersaksisch voor mand).

Jodenvonder in oude luister

Ooievaars in het Reestdal

In het voorjaar zien de hooilanden aan de Overijsselse kant van de Reest niet alleen geel van de dotterbloemen, maar ook laten de vele klepperende ooievaars (Eibers) van zich horen. Het paalnest, voorheen na de grensoversteek, staat sinds 2020 bij De Kruidenhoeve.

Het ringen van de ooievaars

Vrijwilligers van de stichting Stork moeten bij het ringen van de jonge ooievaars hoog klimmen om ze te kunnen vangen. Vervolgens worden ze geringd, met een uniek nummer, op de begane grond en ook gewogen. De jongen vliegen na circa 9 weken uit. Je kunt het van dichtbij beleven bij 'De Lokkerij'.

Link naar 'De Lokkerij' (Dr)

Zandhoogte Den Kaat

Als je kijkt naar de zijkanten van deze weg, dan zie je dat het hoger ligt dan de omgeving. Deze weg ligt namelijk op een natuurlijke zandhoogte. Dit soort zandhoogten zorgden vroeger voor een goede verbinding tussen Ommen, Balkbrug en Ommerschans richting Zuidwolde.

Brug en Molen

Ten noordoosten van buurtschap Den Kaat kruist deze eeuwenoude weg het riviertje de Reest. Al sinds begin 1600 was hier een brug. In de 17e eeuw stond hier ook de Katingermolen, een zogeheten 'standerdmolen'. Een van de eerste molentypen in Nederland.

Lees meer over deze molen

Historie molen de Star

De molen aan de Koloniewijk, een zijwijk van kanaal 'De Dedemsvaart', is gebouwd in 1848. Vanaf de kruising Balkbrug had je toen zicht op de molen. Om graan te lossen kon men met een puntertje tot in de molen varen. In 1974 is de molen verplaatst naar de huidige locatie.

Geschiedenis molen (link)

Het Magazijn

Het Magazijn is oorspronkelijk gebruikt als opslagplaats voor onderhoudsmaterialen voor kanaal 'De Dedemsvaart' en stond dichtbij de molen. Na het dempen van het kanaal is 'Het Magazijn" verplaatst naar de huidige locatie. Het Magazijn en korenmolen 'De Star' zijn industriële monumenten.

Hedendaagse bedrijvigheid...

Vrijwilligers van molen 'De Star' en hun vrienden houden de geschiedenis levend en organiseren regelmatig activiteiten! O.a. op de Nationale Molendag (in mei), Open Monumentendag (in september) en tijdens plaatselijke wandel- en fiets-evenementen.

Openingstijden molen

Streekproducten molenwinkel

In principe is molen ' De Star' op elke zaterdag van 10 tot 16 uur geopend, zo ook het winkeltje in 'Het Magazijn' met streekproducten (meel / bakproducten, kaassoorten van 'De Weldaad' en droge worst van boerderij Uut 't Veld). Er is dan ook een (warme) consumptie mogelijk.

'De Dedemsvaart' - toen

Haardennen: voor het dempen van het kanaal De Dedemsvaart, waarover nu de dubbele verkeersweg N377 ligt, werd rond 1966 vele kubieke meters zand gegraven Er ontstond een grote waterplas. Nu, een verpacht viswater in een bosrijke omgeving waar het goed toeven is aan de waterkant.

Lees meer over het kanaal

Nu: verkeersweg N377

Voor 1967 zag de Zwolseweg (N377) er compleet anders uit. Toen voeren vele grote vrachtschepen, meestal geladen met turf, tussen Dedemsvaart en Hasselt over dit brede kanaal. Die moesten vaak wachten voor de brug in Balkbrug (zie archieffoto HVA, kruising Balkbrug Centrum). 2020: aanleg tunnel.

Geschiedenis Balkbrug

Eén van de drie belangrijkste wegen die van het zuiden naar het noorden van ons land liep, moest vanwege de aanleg van kanaal De Dedemsvaart van een brug voorzien worden. De brug kreeg een speciale functie, namelijk een beweegbare balk : 'de balkbrug'. Zo komt het dorp aan haar historische naam.

Balkbrug van vroeger (link)

Historie Huizingerwijk

Kijkend naar de Huizingerwijk, nu een smalle sloot, kun je je moeilijk voorstellen dat er druk werd gevaren door boeren op een zogeheten 'zomp' tussen het buurtschap Den Huizen en het kanaal de Dedemsvaart. Op een zomp, platbodem met weinig diepgang, kon de boer schapen en turf vervoeren.

Natuurwaarden

Het gebied de 'Haardennen' kent een grote verscheidenheid aan natuurwaarden waaronder de veenputten. Goed onderhoud is daarbij essentieel. Voor een mooi biotoop is bijvoorbeeld voldoende zonlicht op de grond belangrijk. Misschien voelt de heikikker zich hier dan ook wel thuis.

Lees meer over de heikikker

Betekenis 'Schapenstreek'

Het brede zandpad was vroeger, komende vanaf buurtschap Den Huizen, een belangrijk verbindingspad voor de schaapsherder. Het gaat hier om een zogenaamde schapendrift of schapenstreek. Over dit pad dreef de schaapherder zijn kudde naar de heide Westerhuizingerveld.

Oude landwegen Avereest

De schapendrift was één van de vele oude landwegen in en rond Avereest en diende voornamelijk als verbinding tussen de boerderijen en gebruiksgronden. Dit zandpad laat nog iets van toen zien: aan weerszijden zie je nog gedeeltelijk de hoge aarden wal die de schapen op het rechte pad moest houden.

Hoeden van schapen (link)