Sommige gebouwen horen van oudsher zo thuis in een landschap dat ze - net als de natuur - niet verloren mogen gaan. Vandaar dat Landschap Overijssel zich ook over dit erfgoed ontfermt. Het kan gaan om rood erfgoed zoals molens, landhuizen of monumentale boerderijen. Maar ook om streekeigen, karakteristiek groen vastgoed dat particulieren aan ons nalaten. Zo weten ze zeker dat hun unieke bezit in deskundige handen achterblijft en volgens hun wensen behouden blijft voor de toekomst.
“Landschap Overijssel heeft altijd al rood erfgoed in bezit gehad, zoals we dat noemen”, vertelt Hans Gerritzen, rentmeester bij Landschap Overijssel. “Als we bijvoorbeeld een landgoed in bezit krijgen en beheren, onderhouden we ook de gebouwen die daarbij horen. Sinds enkele jaren hebben we ook interesse in erfgoed dat buiten onze natuurterreinen staat, als we het hiermee voor de toekomst kunnen behouden. Vaak hebben deze gebouwen geen economische functie meer, maar wel iconische waarde. Je kunt de lijnen naar verwantschap met landschap en natuur zo uittekenen. Elke steen vertelt een verhaal van de ontstaansgeschiedenis en historie van onze provincie. Wij zien het als onze taak om deze verhalen door te geven aan de komende generaties.”
Molens
Als voorbeeld noemt Hans de vijf wind- en watermolens die Landschap Overijssel in bezit heeft. “Deze molens staan daar niet bij toeval. Watermolens staan aan beekjes, die zijn ontsprongen in de typisch Overijsselse brongebieden en stuwwallen. En een windmolen staat op een natuurlijke verhoging of een door mensen gemaakte terp, zodat deze meer wind vangt. De molens passen dus in het verhaal van het landschap.”
Nu ze in bezit zijn van Landschap Overijssel, wordt er goed voor de molens gezorgd. Hans: “Als eigenaar hebben we met de vrijwillige molenaars van de vijf molens, Monumentenwacht en professionele molenbouwers regelmatig een soort APK-vergadering. We kijken vanuit verschillende invalshoeken wat er de komende jaren moet gebeuren. Het overleg tussen de vijf vrijwilligersgroepen van de molens zorgt voor uitwisseling van kennis en kunde. En we werken het idee uit om het graan van onze eigen natuurakkers op te slaan en te vermalen in de molens. Zo zorgen we voor goed onderhoud en actief gebruik.”
Groen vastgoed
Naast rood erfgoed met een monumentenstatus, ontfermt Landschap Overijssel zich over groen vastgoed. Het gaat om particuliere eigendommen die niet de formele status van erfgoed hebben, maar wel streekeigen en karakteristiek zijn. De huidige bewoners willen zeker weten dat hun eigendom bewaard blijft voor de toekomst en laten het daarom na aan Landschap Overijssel. Marie José von Geusau, fondsenwerver bij Landschap Overijssel: “Denk aan een oude boerderij of kenmerkend woonhuis. Met het verstrijken van de jaren ontstaat voor bewoners de vraag wat er met hun mooie plekje gebeurt als ze er niet meer zijn. Of als ze er niet meer voor kunnen zorgen. Ze moeten er niet aan denken dat een volgende eigenaar het oorspronkelijke karakter van hun huis aantast. Of dat het huis - ook financieel - een last op de schouders van erfgenamen wordt. Vaak zijn het mensen die bij een nalatenschap niet uitgaan van geld, maar van de emotionele waarde.”
Tal van mogelijkheden
Nalaten aan Landschap Overijssel als organisatie zonder winstoogmerk en met veel kennis van zaken, geeft je de zekerheid dat er goed voor je eigendom wordt gezorgd en het unieke karakter behouden blijft. Marie José: “Wat we hiervoor bieden, gaat verder dan ontzorgen. Het is een volledig pakket. We hebben specifieke expertise in erfgoed, cultuurhistorie, ruimtelijke ordening en verduurzaming van panden. Maar ook in financiële mogelijkheden zoals subsidies, pacht en verhuur. Als natuurbeschermingsorganisatie kennen we wegen belopen die voor particulieren niet toegankelijk zijn. En uiteraard hebben we veel kennis van nalatenschappen. We bieden echt maatwerk. Neem het zwart geschilderde houten jachthuis op de Lemelerberg dat in stand is gebleven doordat de eigenaar, een Twentse textielfamilie, het aan ons heeft nagelaten. We verhuren het als recreatiewoning, maar de familie kan er ook nog steeds gebruik van maken. We bieden bijvoorbeeld ook de mogelijkheid om het onderhoud over te nemen als de eigenaren dat zelf niet meer kunnen. Er is veel mogelijk en dat gebeurt altijd vanuit de gedachten en wensen van de eigenaar.”
